KKEN_AV_CONV_131222_AGR.EAF     karaoke karaoke2

ecouterSanK
ǒmô bí ... nààlèn yǎn .. őmó ní ɲɔ́gɔ́ndén fáàmù  
We are here to talk with each other
ómò bi nàlen yàn, ómò ni ɲɔ́gɔnden fàamu
ómà bi nà -len yàn ómà ni ɲɔ́gɔn -nden fàamu
1PL.INCL be come -PC.STAT here 1PL.INCL OPT one_another -DIM understand
pron cop v -mrph n/adv pron pm pron -mrph v
ecouterSanK
ómɔ̀ nì ɲɔ́gɔ̀n nà..  
so that we..
ómɔ ni ɲɔ́gɔn nà..
ómà ni ɲɔ́gɔn là
1PL.INCL OPT one_another LOC
pron pm pron pp
ecouterSanK
ɛ́llándènù mìnnù bì ... ómɔ̀ là wálènù tɔ́ .. à nín ɔ́mò ꜜwóndílén kɛ̀ sááʔè yàn fɛ̀ kómiìn nà wó ní wó lè fɔ̌ mɔ̀ ɲɔ́gɔ̀n yèn yàn  
the difficulties that we have in our work and the time where we live together here, we will talk about it with each other
ɛ́lla-ndè-nu minnu bi ómɔ la wálènu tɔ̀, a nin ómɔ wóndilen sáayè yàn fɛ̀ wáttu.. kómìn nà, mo ni wo lè fɔ́ mo ɲɔ́gɔn yén yàn
ɛ́lla -nden -È -nu min -nu bi ómà la wáli -È -nu tɔ̀ a nin ómà wóndi -len sáayi -È yàn fɛ̀ wáttu kómìn là mo ni wo lè fɔ́ mo ɲɔ́gɔn yén yàn
harm -DIM -ART -PL REL -PL be 1PL.INCL POSS work -ART -PL in 3SG and 1PL.INCL be_together -PC.STAT this time -ART here with time how LOC 1PL OPT that FOC say 1PL one_another see here
n -mrph -mrph -mrph pron/dtm -mrph cop pron conn n -mrph -mrph pp pron conn pron v -mrph pron/dtm n -mrph n/adv pp n adv pp pron pm pron/dtm prt v pron pron v n/adv
ecouterPenK
áwà  
okay
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
Pɛ̀ndá Kámárà,  
Penda Kamara
Pɛ̀ndá Kámara,
Pɛ̀ndá Kámara
NOM.F NOM.CL
n.prop n.prop
ecouterSanK
ń dèè ... Sánbá Júmá Kɛ́ytà .. ànù bí ń jàmmɛ̀lèn Dártáɲán kɔ̀nɔ̀ ǹ bátá gɛ̀rɛ̀ háá àn ní wò bɔ́ ń kórítá lè  
Me, I am Sanba Juma Keyta, and my nickname is Dartagna, but I'm struggling to get rid of it, because I am tired of it
n dè, Sánba Júma Kɛ́yta, an bi n jámmɛlen Dártaɲan, kɔ̀nɔ n báti a gɛ̀rɛ háa an ni wo bɔ́, n kórita lè
n lè Sánba Júma Kɛ́yta anu bi n jámmɛ -len Dártaɲan kɔ̀nɔ n báti a gɛ̀rɛ háa anu ni wo bɔ́ n kóri -ta lè
1SG FOC NOM.M NOM.M NOM 3PL be 1SG ETRG.PUL -PC.STAT NOM.M but 1SG PRF 3SG strife until 3PL OPT that leave 1SG be_pregnant -PST.INTR FOC
pron prt n.prop n.prop n.prop pron cop pron v -mrph n.prop conj pron pm pron v conj/prep pron pm pron/dtm v pron v -mrph prt
ecouterAlaK
i wata an dè ka de  
It won't go away now PUL (a tée bɔ́ɔ bùtugun)
i wata an dè ka de
i wata an dè ka de
ecouterPenK
ì kání ꜜfúla kúlè fɔ̀, ta wolu kakkabe  
You shouldn't speak Pular, PUL: you shouldn't speak Kakabe
káni fúla kúlè fɔ́, ta wolu kakkabe
yèn káni fúla kúlu -È fɔ́ ta wolu kakkabe
BNF IMP.NEG Fulbe voice -ART say PRF
pp pm n n -mrph v pm
ecouterSanK
fúlá kúlè tée wòɲɔ̀ tò ɲɔ́ lè, í lè téé nɔ̀n mà là kúlè là, í lè mátùntùn  
You cannot talk our language, you should shift away (lit. 'you are pushing us)
fúla kúlè tée woɲɔ tó ɲɔ lè, i lè tée nɔ̀n ma la kúlè là, i lè matùntun
fúla kúlu -È wo wo - ɲɔ́ɔ tó ɲɔ lè i lè tée nɔ̀n ma la kúlu -È là i lè ma- tùntun
Fulbe voice -ART that that - there leave there FOC 2SG FOC NEG.POT can 1PL POSS voice -ART LOC 2SG FOC VERB.PL- push
n n -mrph pron/dpron/dtm - n/adv v n/adv prt pron prt pm v pron conn n -mrph pp pron prt mrph- v
ecouterSanK
bɔ́n̋ ... ɛ́ɛ́ ... ì kő kɛ́ àsɛ́wɛ̀ ꜜyàn ... símítí tànbílèɲɛ̀ yàn ... í lè ì wálítá nùn?  
Well, last Saturday, did you work?
bón, i kó, àsɛ́wɛ yàn, símiti tànbileɲɛ̀ yàn i lè, i wálita nùn?
bón i kó àsɛ́wɛ yàn símiti tànbi -len yàn i lè i wáli -ta nùn
ETRG.FR 2SG say this Saturday here Saturday pass -PC.STAT here 2SG FOC 2SG work -PST.INTR RETR
itj pron quot pron/dtm n/n.loc n/adv n v -mrph n/adv pron prt pron v -mrph dtm
ecouterPenK
híi, ǹ wálítá nùn  
Yes, I worked
híi, n wálita nùn
híi n wáli -ta nùn
yes 1SG work -PST.INTR RETR
itj pron v -mrph dtm
ecouterSanK
ì ká támáátè làbɔ́ nún máakítè tɔ̀?  
Did you take tomatoes to the market?
i ka tàmáatè labɔ́ nùn máakitè tɔ̀?
i ka tàmáati -È la- bɔ́ nùn máakiti -È tɔ̀
2SG PST.TR tomato -ART CAUS- leave RETR market -ART in
pron pm n -mrph mrph- v dtm n -mrph pp
ecouterPenK
híi, ǹ kà dóó lábɔ́ kɔ̀nɔ̋ à ma̋a̋ bán mársélà  
yes, took some tomatoes there, but i dodn't sell all of it
híi, n ka dóo labɔ́, kɔ̀nɔ a máa bán mársela
ɛ́ɛy n ka dóo la- bɔ́ kɔ̀nɔ a máa bán márse -la
yes 1SG PST.TR one CAUS- leave but 3SG NEG.PRF end sell -GER
itj pron pm pron mrph- v conj pron pm v v -mrph
ecouterSanK
a máa bàn màrsé í tánààtà à fɛ̀ lè  
You didn't sell everything, you went home with it
a máa bán márse, i tanàta fɛ̀ lè
a máa bán márse i ta- nà -ta fɛ̀ lè
3SG NEG.PRF end sell 2SG REP- come -PST.INTR with FOC
pron pm v v pron mrph- v -mrph pp prt
ecouterPenK
ḿḿ ǹ tánâàtà dóónú fɛ̀  
I went home with a part of it
hí n tanàta dóonu fɛ̀
hí n ta- nà -ta dóo -nu fɛ̀
ETRG.PUL 1SG REP- come -PST.INTR one -PL with
mprh pron mrph- v -mrph pron -mrph pp
ecouterSanK
jùláàn dè máá nà káá fɛ́n màtà?  
Were there no buyers (those, that resell the tomatoes in Conakry), what went wrong?
jùláàn dè máa nà, káa fɛ́n máta?
jùla -È -nu lè máa nà káa fɛ́n má -ta
seller -ART -PL FOC NEG.PRF come or.INTERR thing do -PST.INTR
n -mrph -mrph prt pm v conj n v -mrph
ecouterPenK
jùláànù nàátà kɔ̀nɔ́ mò máá hàwrɛ́ pìréè lè mǎ  
they did come but we did not agree about the price
jùláànu nàta kɔ̀nɔ mo máa háwrɛ pìréè lè ma
jùla -È -nu nà -ta kɔ̀nɔ mo máa háwurɛ pìri -È lè ma
seller -ART -PL come -PST.INTR but 1PL NEG.PRF suit price -ART FOC 1PL
n -mrph -mrph v -mrph conj pron pm v n -mrph prt pron
ecouterSanK
wò máá hàwrɛ̀ á pìréè.. á sɔ̀ngɛ́ɛ̀ mà ... á dèrìtá nùn kámà?  
You did not agree about. For how much do you usually sell it?
wo máa háwrɛ a sɔ̀ngɛ́ɛ̀ ma. a dérita nùn kámà?
wo máa háwurɛ a sɔ̀ngɔ -È ma a déri -ta nùn kámà
2PL NEG.PRF suit 3SG price -ART 1PL 3SG get.accustomed -PST.INTR RETR how
pron pm v pron n -mrph pron pron v -mrph dtm adv
ecouterAlaK
ḿḿ á sɔ̀ngɛ́ɛ̀ mà  
Yes the price
híi a sɔ̀ngɛ́ɛ̀ mà
ɛ́ɛy a sɔ̀ngɔ -È mà
yes 3SG price -ART to
itj pron n -mrph pp
ecouterPenK
ḿm̀ .. á dèrìtá .. mɔ̀ sáá sàń ... wúlú bííwɔ̀ɔ̀rɔ̌ ̋ .. mɔ̀ sáá sân wɔ̀rɔ́wìla̋ .. kɔ̀nɔ̀ àn tí nàǎ ꜜ ànù káá nààtí mɔ̀ yèn háá .. wúlú mùgàn kɛ̀ kílà là  
Usually, we sell if for sixty of seventy thousand, but this time they lowered it to twenty thousand on that road
a dèrita, mo s' a sàn wúlu bíiwɔ̀rɔ, mo s' a sàn wɔ́rɔwila, kɔ̀nɔ an ti nà, anu ka a nàati mo yèn háa wúlu mùgan kílà là
a déri -ta mo si a sàn wúlu bíiwɔ̀rɔ mo si a sàn wɔ́rɔwila kɔ̀nɔ anu báti nà anu ka a nàati mo yèn háa wúlu mùgan kíla -È là
3SG get.accustomed -PST.INTR 1PL POT 3SG buy thousand sixty 1PL POT 3SG buy seven but 3PL PRF come 3PL PST.TR 3SG bring 1PL BNF until thousand twenty this road -ART LOC
pron v -mrph pron pm pron v num num pron pm pron v num conj pron pm v pron pm pron v pron pp conj/prep num num pron/dtm n -mrph pp
ecouterSanK
áha  
e!
ehe
ehe
ecouterSanK
anu ka pìréè lájìgi  
they lowered the price
anu ka pìréè lájìgi
anu ka pìréè lájìgi
ecouterPenK
ànù ká pìréè ꜜlájìgí mɔ̂ yèn  
they lowered the price for us
anu ka pìréè lajìgi mo yèn
anu ka pìri -È la- jìgi mo yèn
3PL PST.TR price -ART CAUS- descend 1PL BNF
pron pm n -mrph mrph- v pron pp
ecouterSanK
ànù kó wúlú mùgán  
they said: twenty tousand
anu kó wúlu mùgan
anu kó wúlu mùgan
3PL say thousand twenty
pron quot num num
ecouterPenK
híí ànù kó wúlú mùgán  
yes, they said, twenty thousand
híi anu kó wúlu mùgan
ɛ́ɛy anu kó wúlu mùgan
yes 3PL say thousand twenty
itj pron quot num num
ecouterSanK
lɔ́gɔ́kúɲɛ̀ dóè mìn tànbìtá nùn á sàntà wúlú bííwɔ̀rɔ́wìlà lè là .. tánkóɲɛ̀  
The last week, it was sold for seventy thousand, one tank
lɔ́gɔkuɲɛ̀ dóè min tànbita nùn, a sànta wúlu bíiwɔ̀rɔwila lè là, tánkoɲɛ̀
lɔ́ɔkun -È do min tànbi -ta nùn a sàn -ta wúlu bíiwɔ̀rɔwila lè là tánkon -È
week -ART INDEF REL pass -PST.INTR RETR 3SG buy -PST.INTR thousand seventy FOC LOC basin -ART
n -mrph dtm pron/dtm v -mrph dtm pron v -mrph num num prt pp n -mrph
ecouterPenK
ɛ́ɛ́y  
yes
ɛ́ɛy
ɛ́ɛy
yes
itj
ecouterSanK
hée kɛ̀ ásɛ́wɛ̀.. símítè mín tànbìtá .. ànù kó mùgán  
and last Saturday, they said twenty
hée àsɛ́wɛ̀.. símitè min tànbita, anu kó mùgan
hé àsɛ́wɛ -È símiti -È min tànbi -ta anu kó mùgan
hey! this Saturday -ART Saturday -ART REL pass -PST.INTR 3PL say twenty
itj pron/dtm n/n.loc -mrph n -mrph pron/dtm v -mrph pron quot num
ecouterPenK
hɛ̌ɛ́ɛ̀y ànù kó mùgán mò nɔ́n ɓìrɛ̀tá wò là kőbèn  
they said twenty, and we were very angry
ɛ́ɛy, an kóo mùgan, mo nɔn ɓìrɛta wo là kóobèn
ɛ́ɛy anu kóo mùgan mo nɔn ɓìrɛ -ta wo là kóobèn
yes 3PL thing twenty 1PL but be angry -PST.INTR that LOC much
itj pron n num pron itj v -mrph pron/dtm pp adv
ecouterSanK
ɛ fɛ́n nɔ̀n ꜜká wò mà hárày?  
And what was the reason?
fɛ́n nɔn ka wo má háray?
hé fɛ́n nɔn ka wo má háray
hey! thing but PST.TR that do so
itj n itj pm pron/dtm v conj
ecouterPenK
kɔ́tɛ̀ mò bì ɲáátásőènù .. tàɲíníla̋ .. àn náá fɔ̀ mò yèn  
Now we are looking for the chief of the village, so that he explains it to us
kɔ́tɛ̀ mo bi ɲáatasoènu taɲínila, an ni a fɔ́ mo yèn
kɔ̀tɛ́ɛ̀ mo bi ɲáatasoo -È -nu taɲíni -la anu ni a fɔ́ mo yèn
now 1PL be boss -ART -PL look.for -GER 3PL OPT 3SG say 1PL BNF
adv/conj pron cop n -mrph -mrph v -mrph pron pm pron v pron pp
ecouterSanK
àha, kɔ̀nɔ́  
okay, but
á, kɔ̀nɔ
kɔ̀nɔ
a! but
itj conj
ecouterSanK
ì táà lɔ̀n mó tûn ꜜkúmálá kɔ̀tɛ̀ hárày ìná í ní kàn kélèn tùn fùttìnɛ̀ mò sì ɲɔ́gɔ̀n fɛ́lɛ́ í níí ɲáà bɔ̀ ǹ tɔ́ɔ̀ .. háráy tígítígée̋ .. í tâà lɔ̀n ... jùlà músú áfɛ́rɛ̀ kɛ̀  
you know, we are talking here, (inaa ???), you shouldn't be looking away in one spot like this, we will look at each other, took at me, because, in fact, this selling work of women..
i t' a lɔ́n, mo tún kúmala kɔ̀tɛ́ɛ̀, háray inaa, i ni kàn kélen tún fúttinɛ, háray mo si ɲɔ́gɔn fɛ́lɛ, i ni i ɲáa bɔ́ n tɔ̀, hára tígitigè, i ti a lɔ́n, jùla mùséè àfɛ́rɛ̀
i tée a lɔ́n mo tún kúma -la kɔ̀tɛ́ɛ̀ háray inaa i ni kàn kélen tún fúttinɛ háray mo si ɲɔ́gɔn fɛ́lɛ i ni i ɲáa bɔ́ n tɔ̀ háray tígitigi -È i báti a lɔ́n jùla mùsu -È àfɛ́rɛ -È
2SG NEG.POT 3SG know 1PL only speak -GER now so ? 2SG OPT place one only ETRG.PUL so 1PL POT one_another watch 2SG OPT 2SG manner leave 1SG in so exactly -ART 2SG PRF 3SG know seller woman -ART story -ART this
pron pm pron v pron prt v -mrph adv/conj conj itj pron pm n.loc num prt v conj pron pm pron v pron pm pron n v pron pp conj adv -mrph pron pm pron v n n -mrph n -mrph pron/dtm
ecouterSanK
jùla músèn nà wálè ́, ómɔ̀ lèè .. kɛ́ tàmààtèsàáláànù  
the work of women-sellers, and we, the producers of tomatoes
jùla mùséèn na wálè, ómɔ lè, tàmáatè lálaanu
jùla mùsu -È -nu la wáli ómà lè tàmáati -È lá -laa -nu
seller woman -ART -PL POSS work 1PL.INCL FOC this tomato -ART lie -AG -PL
n n -mrph -mrph conn n pron prt pron/dtm n -mrph v -mrph -mrph
ecouterSanK
wò lě mû mɔ̀gɔ̀ búyí báá ꜜfɔ́lá tàmáátèe̋ .. à ká ɲìn kɔ̀nɔ̀ à máá ɲìn̋ .. à jíí lè mù  
This is why a lot of people say that tomatoes, it's good. But it's not good, it's water
wo lè mu, mɔ̀gɔ búyi bi a fɔ́la, tàmáatè, a ka ɲìn, kɔ̀nɔ a máa ɲìn, a jíi lè mu
wo lè mu mɔ̀gɔ búyi bi a fɔ́ -la tàmáati -È a ka ɲìn kɔ̀nɔ a máa ɲìn a jíi lè mu
that FOC IDENT man much be 3SG say -GER tomato -ART 3SG PST.TR be_good but 3SG NEG.PRF be_good 3SG water FOC IDENT
pron/dtm prt cop n pron/dtm cop pron v -mrph n -mrph pron pm v conj pron pm v pron n prt cop
ecouterSanK
à téé mɛ̀ɛ̋  
it does not preserve long
a tée mɛ́
a tée mɛ́
3SG NEG.POT last.long
pron pm v
ecouterSanK
sìnaadun yángè, ómò bì mín dònnà ꜜkɛ̀ tɔ̀, sìrtú ó lè mùséènù  
and the problems that we have with it, and especially we, the women
sìnáa dun yángè, ómò bi min dònna tɔ̀, sìrtú wo lè mùséènu
sìnáa dun yángi -È ómà bi min dòn -la tɔ̀ sìrtú wo lè mùsu -È -nu
otherwise so suffering -ART 1PL.INCL be REL enter -GER this in ETRG.FR 2PL FOC woman -ART -PL
conj dtm n -mrph pron cop pron/dtm v -mrph pron/dtm pp itj pron prt n -mrph -mrph
ecouterPenK
áwà  
yes
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
kɔ̀tɛ́ɛ́ .. ómò ì ꜜwáttuè mîn tɔ̀ yàn káà mùséè sí sànsàn lɔ́gɛ̀ tɛ̀gɛ̀ ... à ní sànsáɲɛ̀ dòn  
At this time, the woman cuts the wood for the fence and mades the fence
kɔ̀tɛ́ɛ̀, ómò i wáttuè mìn tɔ̀ yàn káa, mùséè si sànsan lɔ́gɛ̀ tɛ̀gɛ, a ni sànsáɲɛ̀ dòn
kɔ̀tɛ́ɛ̀ ómà bi wáatu -È mìn tɔ̀ yàn káa mùsu -È si sànsan lɔ́gɔ -È tɛ̀gɛ a ni sànsan -È dòn
now 1PL.INCL be time -ART drink in here this.way woman -ART POT fence tree -ART cut 3SG OPT fence -ART enclose
adv/conj pron cop n -mrph v pp n/adv pp n -mrph pm n n -mrph v pron pm n -mrph v
ecouterPenK
mhm  
hes
ḿm̀ḿ
ɛ̀ɛyí
yes
itj
ecouterSanK
à sí nɛ̀.. .. káálísè bɔ́ .. à ní nɛ̀gɛ́ɛ̀ sàn ... à ní sànsáɲɛ̀ dòn  
she takes money to buy the iron and to make the fence
a si káalisè bɔ́ a ni nɛ̀gɛ́ɛ̀ sàn, a ni sànsáɲɛ̀ dòn
a si káalisi -È bɔ́ a ni nɛ̀gɛ sàn a ni sànsan -È dòn
3SG POT money -ART leave 3SG OPT iron buy 3SG OPT fence -ART enclose
pron pm n -mrph v pron pm n v pron pm n -mrph v
ecouterSanK
à sí jààɲɛ́ɛ̀ tònbòn .. tèlèmáà főó fáyìdà ì bí jààɲɛ̀ tónbóɲɛ̀ là  
she picks the cow's dung, during all the dry season, you are occupied with picking the cow's dung
a si jàaɲɛ́ɛ̀ tònbon, tèlemáà fóo, fáyida i bi jàaɲɛ tònbóɲɛ̀ là
a si jàaɲɛ -È tònbon tèlemá -È főo fáyida i bi jàaɲɛ tònbon -È là
3SG POT dung -ART gather dry.season -ART UNIV almost 2SG be dung gather -ART LOC
pron pm n -mrph v n -mrph dtm itj pron cop n v -mrph pp
ecouterPenK
mhm  
yes
ḿm̀ḿ
ɛ̀ɛyí
yes
itj
ecouterSanK
tèlèmáà főó  
all the dry season
tèlemáà fóo
tèlemá -È főo
dry.season -ART UNIV
n -mrph dtm
ecouterPenK
tèlàmáà főó  
all the dry season
tèlemáà fóo
tèlemá -È főo
dry.season -ART UNIV
n -mrph dtm
ecouterSanK
sì ì ká tàmààtì wálè bìta kɔ̀tɛ̀ ì sáá tàràn fáyìdà ɛ̀ɛ̀ ... kárú sàbà wàlì máá ... sàn kélén wálí lè mù  
When you've started this work, you would see that in fact, it's not a work for three, moth, it's a work for one year.
si i ka tàmáati wálè bìta kɔ̀tɛ́ɛ̀, i s' a tàran, fáyida, káru sàba wáli máa, sàn kélen wáli lè mu
si i ka tàmáati wáli -È bìta kɔ̀tɛ́ɛ̀ i si a tàran fáyida káru sàba wáli máa sàn kélen wáli lè mu
POT 2SG PST.TR tomato work -ART take now 2SG POT 3SG find almost month three work NEG.COP year one work FOC IDENT
pm pron pm n n -mrph v adv/conj pron pm pron v itj n.loc num n cop n num n prt cop
ecouterSanK
ì ká wò lɔ̀n káá?  
You know, this, right?
i ka wo lɔ́n káa?
i ka wo lɔ́n káa
2SG PST.TR that know or.INTERR
pron pm pron/dtm v conj
ecouterPenK
ǹ ká wò lɔ̀n  
I know it
n ka wo lɔ́n
n ka wo lɔ́n
1SG PST.TR that know
pron pm pron/dtm v
ecouterSanK
ɓa̋ ì mánáà fɔ̀lɔ̋ yàn wáttúè káá  
since you started tat that time,
ɓá i mán' a fɔ́lɔ yàn wáttuè káa,
ɓá i máni a fɔ́lɔ yàn wáatu -È káa
as 2SG COND 3SG start here time -ART this.way
conj pron pm pron v n/adv n -mrph pp
ecouterSanK
fi̋ yáárí tàmáátè làkò hárì ì báà fɔ̀lɔ̀là yàn káá lè  
for the tomatoes of the next year, you start now
fí yáari tàmáatè làko, i bi a fɔ́lɔla yàn káa lè
fí yáari tàmáati -È làko i bi a fɔ́lɔ -la yàn káa lè
to next.year tomato -ART for 2SG be 3SG start -GER here this.way FOC
conj/prep adv n -mrph pp pron cop pron v -mrph n/adv pp prt
ecouterPenK
hàrì ì báá fùɗɗɛ̀là kɛ̀ kárúè lè là káá  
yes, you start this month now
hári i bi a fúɗɗɛla káruè lè là káa
hári i bi a fúɗɗɛ -la káru -È lè là káa
but 2SG be 3SG ETRG.PUL -GER this month -ART FOC LOC this.way
conj pron cop pron v -mrph pron/dtm n.loc -mrph prt pp pp
ecouterSanK
kɛ̀ kárúè lè là  
this month
kɛ̀ káruè lè là
kɛ̀ káru -È lè là
month -ART FOC LOC
n.loc -mrph prt pp
ecouterSanK
í ní jààɲɛ́ɛ̀ tònbòn  
to pick the cow dung
i ni jàaɲɛ́ɛ̀ tònbon
i ni jàaɲɛ -È tònbon
2SG OPT dung -ART gather
pron pm n -mrph v
ecouterSanK
ì mání wò tònbòn ì náà gɛ̀ɛ́nɛ́  
when you've finished collecting it,
i máni wo tònbon, i ni a gàynɛ,
i máni wo tònbon i ni a gàynɛ
2SG COND that gather 2SG OPT 3SG finish
pron pm pron/dtm v pron pm pron v
ecouterSanK
káálísíndènù ꜜmínnù bíí bòlò bóɲɛ̀ là ì sí là bɛ́ngúrè làbálú í lá dénbáyánù nàbàlù mín na̋ ... í ní wò jìgì ì ꜜnáá sàn àngrɛ́ là  
the money that you have at home, with wich you sustain your familiy, you take it and buy the manure with it
káalisindènu minnu bi i bólo bóɲɛ̀ là, i si i la béngurè làbálu.. i la dɛ́nbayanu nabálu min nà, i ni wo jìgi, i ni a sàn àngréè là
káalisi -nden -È -nu min -nu bi i bólo bón -È là i si i la béngure là - bálu i la dɛ́nbaya -nu la- bálu min là i ni wo jìgi i ni a sàn àngre -È là
money -DIM -ART -PL REL -PL be 2SG arm house -ART LOC 2SG POT 2SG POSS family LOC - be.alive 2SG POSS family -PL CAUS- be.alive REL LOC 2SG OPT that descend 2SG OPT 3SG buy manure -ART LOC
n -mrph -mrph -mrph pron/dtm -mrph cop pron n/pp n -mrph pp pron pm pron conn n pp - v pron conn n -mrph mrph- v pron/dtm pp pron pm pron/dtm v pron pm pron v n -mrph pp
ecouterPenK
mhm  
yes
mhm
ɛ̀ɛyí
yes
itj
ecouterSanK
í ní tágá í ní bíríɲɛ̀ɛ́ ... yɔ́gɔ́ .. bìrìn kéle̋n .. wúlù ꜜkélèn bìrìn kélén, wúlù kèlèn  
you go and pay for one furrow, one thousand for each seedbed
i ni tága i ni bíriɲɛ̀ yɔ́gɔ, bìrin kélen, wúlu kélen, bìrin kélen, wúlu kélen
i ni tága i ni bírin -È yɔ́gɔ bìrin kélen wúlu kélen bìrin kélen wúlu kélen
2SG OPT go 2SG OPT seedbed -ART pay furrow one thousand one furrow one thousand one
pron pm v pron pm n -mrph v n num num num n num num num
ecouterSanK
ì ní wò yɔ̀gɔ́ ì náà gɛ̀ɛ̀nɛ̀  
you pay it
i ni wo yɔ́gɔ, i ni a gàynɛ
i ni wo yɔ́gɔ i ni a gàynɛ
2SG OPT that pay 2SG OPT 3SG finish
pron pm pron/dtm v pron pm pron v
ecouterSanK
mó lê bàtà dóò ɲɔ̀gɔ̀n nà lè  
that' how it is in our place
mo lè bàta dóo ɲɔ́gɔn nà lè
mo lè bàta dóo ɲɔ́gɔn là lè
1PL FOC at one one_another LOC FOC
pron prt n/pp pron pron pp prt
ecouterPenK
á wó lè mù  
that's it
á, wo lè mu
wo lè mu
a! that FOC IDENT
itj pron/dtm prt cop
ecouterAlaK
wó lè mù  
that's it
wo lè mu
wo lè mu
that FOC IDENT
pron/dtm prt cop
ecouterSanK
áwà ... kɔ̀tɛ̀ nɔ́n ì mání wò fòò wàli̋  
then, when you do all this,
áwà, kɔ̀tɛ́ɛ̀ nɔn, i máni wo fóo wáli
áwà kɔ̀tɛ́ɛ̀ nɔn i máni wo főo wáli
well now but 2SG COND that UNIV work
itj adv/conj itj pron pm pron/dtm dtm v
ecouterSanK
ì ní ꜜwó dɛ̀ngɛ dɛ̀ngɛ háá wó tàmáátènù nì kɛ̌  
you look after it until the tomatoes are ripe
i ni wo dɛ̀ngɛ dɛ̀ngɛ háa wo tàmáatènu ni kɛ́
i ni wo dɛ̀ngɛ dɛ̀ngɛ háa wo tàmáati -È -nu ni kɛ́
2SG OPT that look_after look_after until that tomato -ART -PL OPT do
pron pm pron/dtm v v conj/prep pron/dtm n -mrph -mrph pm v
ecouterSanK
jùlà músènù nì nà àn náà fɔ̀ɔ̌ .. án dè kɔ̀tɛ̀ kò wò pìréè tí bòyì  
the buyers would come and say that the price hro the tomatoes has lowered
jùla mùséènu ni nà, an ni a fɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀ wo pìréè báti bòyi
jùla mùsu -È -nu ni nà anu ni a fɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀ wo pìri -È báti bòyi
seller woman -ART -PL OPT come 3PL OPT 3SG say now that price -ART PRF fall
n n -mrph -mrph pm v pron pm pron v adv/conj pron/dtm n -mrph pm v
ecouterPenK
pìréè tí bòyi̋  
the price has lowered
pìréè ti bòyi
pìri -È ti bòyi
price -ART PRF fall
n -mrph pm v
ecouterSanK
à tí bòyi̋  
it has fallen
a ti bòyi
a báti bòyi
3SG PRF fall
pron pm v
ecouterSanK
ì kó yàn àn kà mín màkɛ̀ àsɛ́wɛ̀  
like they did this Saturday
i kó yàn, an ka min makɛ́ àsɛ́wɛ
i kó jàn anu ka min ma- kɛ́ àsɛ́wɛ
2SG say long 3PL PST.TR REL VERB.PL- do Saturday
pron quot adjAP pron pm pron/dtm mrph- v n/n.loc
ecouterSanK
ǹ káà mɔ̀ɛ̀ mɔ̀gɔ̀ búyí dììtà lè  
I heard that a lot of people were crying because of it
n ka mɛ́n, mɔ̀gɔ búyi dìta lè
n ka mɛ́n mɔ̀gɔ búyi dì -ta lè
1SG PST.TR hear man much weep -PST.INTR FOC
pron pm v n pron/dtm v -mrph prt
ecouterPenK
kóòbèn  
a lot
kóobèn
kóobèn
much
adv
ecouterSanK
fáyídá máakítè máá máálá kó á dèrìtà kómìń  
the marked wasn't functioning as it does usually
fáyida máakitè máa mála kó a dérita kómìn
fáyida máakiti -È máa má -la kó a déri -ta kómìn
almost market -ART NEG.PRF do -GER say 3SG get.accustomed -PST.INTR how
itj n -mrph pm v -mrph quot pron v -mrph adv
ecouterAlaK
féw  
absolutely!
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
mó lè sɛ́ngɔɛ̀ mín nà fáyídá ... dèê lè ꜜmáátà ɲɔ̀  
here, in our village, thre was a lot of crying
mo lè sɛ́ngɔɛ̀ min nà fáyida, dèê lè máta ɲɔ́ɔ
mo lè sɛ́ngɔ min là fáyida dì -È lè má -ta ɲɔ́ɔ
1PL FOC direction REL LOC almost weep -ART FOC do -PST.INTR there
pron prt n pron/dtm pp itj v -mrph prt v -mrph n/adv
ecouterSanK
sì déè máâ mâ nùn ɲɔ̀ kàn .. fáyídá háráy mɔ̀gɛ́ɛ̀nù fő bátì bàn̋ ... bátî ꜜbáǹ ... tàmààtì kóè tì bɔ́ɔ́ mɔ̀gɛ́ɛ̀nù főó jùséè tɔ̀  
if they had not been patient, all people would.. this business with tomatoe would be very frustrated
si dèê máa má ɲɔ nùn kàn, fáyida háray mɔ̀gɛ́ɛ̀nu fóo báti bán, báti bán.. tàmáati kóè ti bɔ́ mɔ̀gɛ́ɛ̀nu fóo jùséè tɔ̀
si dì -È máa má ɲɔ nùn kàn fáyida háray mɔ̀gɔ -È -nu főo báti bán báti bán tàmáati kóo -È báti bɔ́ mɔ̀gɔ -È -nu főo jùsu -È tɔ̀
POT weep -ART NEG.PRF do there RETR place almost so man -ART -PL UNIV PRF end PRF end tomato thing -ART PRF leave man -ART -PL UNIV heart -ART in
pm v -mrph pm v n/adv dtm n.loc itj conj n -mrph -mrph dtm pm v pm v n n -mrph pm v n -mrph -mrph dtm n -mrph pp
ecouterPenK
mɔ̀kálá kő kɔ̂tɛ̀ mà ì pònpitɛ́ɛrè lè sâlà  
Everyone said: now we will plant potatoes
mɔ̀kála kó kɔ̀tɛ́ɛ̀ ma i pònpitɛ́ɛrè lè sála
mɔ̀kála kó kɔ̀tɛ́ɛ̀ ma bi pònpitɛ́ɛri lè sá -la
everyone say now 1PL be potato FOC lie -GER
pron quot adv/conj pron cop n prt v -mrph
ecouterSanK
ómó kó kɔ̀tɛ̀ɛ̀.. dóónú kó pónpítɛ́ɛrè  
we.. other [people said: potatoes
ómò kó kɔ̀tɛ́ɛ̀.. dóonu kó pònpitɛ́ɛrè
ómà kó kɔ̀tɛ́ɛ̀ dóo -nu kó pònpitɛ́ɛri
1PL.INCL say now one -PL say potato
pron quot adv/conj pron -mrph quot n
ecouterPenK
áwà  
yea
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
í kɔ̀tɛ́ í lè kà fɛ́n yèn ꜜpónpítɛ́ɛ́rí kóè kɛ̀ tɔ̀?  
And you, what do you think about potatoes?
i kɔ̀tɛ́ɛ̀ i lè ka fɛ́n yén pònpitɛ́ɛri kóè tɔ̀?
i kɔ̀tɛ́ɛ̀ i lè ka fɛ́n yén pònpitɛ́ɛri kóo -È tɔ̀
2SG now 2SG FOC PST.TR thing see potato thing -ART this in
pron adv/conj pron prt pm n v n n -mrph pron/dtm pp
ecouterPenK
ɛ̋ɛ̋ ń dè tùgùn kà fɛ́n yèn fáyídà kɔ̀tɛ̀ sì táyí háráy ɲɔ́ɔ́ bélè gàsɛ̋là  
well, what do I think about it? if now this wouldn't work..
é, n dè tugun ka fɛ́n yén? fáyida, kɔ̀tɛ́ɛ̀ sì táyi háray ɲɔ́ɔ béle gásɛla
hé n lè tugun ka fɛ́n yén fáyida kɔ̀tɛ́ɛ̀ sì táyi háray ɲɔ́ɔ béle gásɛ -la
hey! 1SG FOC again PST.TR thing see almost now if DISC so there COP.NEG be.possible -GER
itj pron prt dtm pm n v itj adv/conj conj itj conj n/adv cop v -mrph
ecouterPenK
ómò nì pónpítɛ́ɛ́rè tùgùn jígá  
we plant the potatoes
ómò ni pònpitɛ́ɛrè tugun jíga
ómà ni pònpitɛ́ɛri -È tugun jíga
1PL.INCL OPT potato -ART again take
pron pm n -mrph dtm v
ecouterPenK
màá dún mò ní tàmáatè.. ɔ́yà..  
or the tomatoes..
máa dun, mo ni tàmáatè.. ɔ́ya..
máa dun mo ni tàmáati -È ɔ́ya
or so 1PL OPT tomato -ART something
conj dtm pron pm n -mrph pron
ecouterPenK
jàkàtúè ji̋gà ... máa dún mò ní ɲámákúè ji̋gà  
We plant little eggplants, we plant chili pepper,
jàkatúè jíga, máa dun ma ni ɲámakuè jíga
jàgatú -È jíga máa dun ma ni ɲámaku jíga
eggplant -ART take or so 1PL OPT chili_pepper take
n -mrph v conj dtm pron pm n v
ecouterPenK
máá dûn ꜜmó ní kɔ̀bɔ̀kɔ́bɔ́è jìgà  
or we plant the eggplants
máa dun mo ni kɔ̀bɔkɔ́bɛ̀ jíga
máa dun mo ni kɔ̀bɔkɔ́bɔ -È jíga
or so 1PL OPT aubergine -ART take
conj dtm pron pm n -mrph v
ecouterSanK
ɲɔ́ɔ dóó à kɛ́ndɛ̀  
it's good there
ɲɔ́ɔ dóo a kɛ́ndɛ
ɲɔ́ɔ dóo a kɛ́ndɛ
there one 3SG right
n/adv pron pron adjAP
ecouterSanK
kɔ̀fí  
because
kɔ̀fí..
kɔ̀fí
because
conj
ecouterPenK
kɛ́ í sɔ̀n mo káa dóo ma  
It can turn out well for some inhabitanst of here
kɛɛ i sɔn, mo káa dóo mà
si si - ɔn mo káawu dóo mà
this POT POT - DISC 1PL uncle one to
pron/dtm pm pm - dtm pron n pron pp
ecouterSanK
mɔ̌ kéleɲɛ̀  
one person..
mɔ̀ɔ kéleɲɛ̀
mɔ̀gɔ kélen -È
man one -ART
n num -mrph
ecouterPenK
kɔ̀fíi̋ sì tàn kɛ́ɛnù máá mó dɛ̀ɛ̀mán dè mò nì ísín sɔ̀tɔ̋n  
because if the white (tan kɛɛnù) don't help us to make a factory,
kɔ̀fí si tái kɛ́ɛ̀nu máa mo dɛ̀ɛ̀man dè tugun mo ni ísin sɔ̀tɔ
kɔ̀fí si tái kɛ̀ɛ -È -nu máa mo dɛ̀ɛman lè tugun mo ni ísin sɔ̀tɔ
because POT ETRG.FR man -ART -PL NEG.PRF 1PL help FOC again 1PL OPT factory get
conj pm n n -mrph -mrph pm pron v prt dtm pron pm n v
ecouterPenK
ànù máá mó dɛ̀ɛ̀mán mò nì ísín sɔ̀tɔ̀ mò là wálè béle gàsɛ̀lá tàmààtì kóè wò tɔ̀ mò i̋ wó ɲɔ́ bólókállè  
if they don't help us to make a factory, our work would succeed, and we will quit it
an máa mo dɛ̀ɛman mo ni ísin sɔ̀tɔ, mo la wálè béle gásɛla tàmáati kóè wo tɔ̀, mo i wo ɲɔ́ɔ bólokala lè
anu máa mo dɛ̀ɛman mo ni ísin sɔ̀tɔ mo la wáli -È béle gásɛ -la tàmáati kóo -È wo tɔ̀ mo bi wo ɲɔ́ɔ bóloka -la lè
3PL NEG.PRF 1PL help 1PL OPT factory get 1PL POSS work -ART COP.NEG be.possible -GER tomato thing -ART that in 1PL be that there leave -GER FOC
pron pm pron v pron pm n v pron conn n -mrph cop v -mrph n n -mrph pron/dtm pp pron cop pron/dtm n/adv v -mrph prt
ecouterAlaK
à bélé gásɛ́la̋  
it won't work
a béle gásɛla
a béle gásɛ -la
3SG COP.NEG be.possible -GER
pron cop v -mrph
ecouterSanK
tòoɲáà lè dɛ̋  
it's true
tòoɲáà lè
tòoɲa -È lè
truth -ART FOC
n -mrph prt
ecouterSanK
sì ì káà yèn tàmáátè kɛ̀ là kóè tà sógínná ka̋a̋  
If you see that this tomato buseness gets mixed up..
si i ka a yén tàmáatè la kóè ti a sóginna káa
si i ka a yén tàmáati -È la kóo -È báti a sógin -la káa
POT 2SG PST.TR 3SG see tomato -ART this POSS thing -ART PRF 3SG get.mixed.up -GER this.way
pm pron pm pron v n -mrph pron/dtm conn n -mrph pm pron v -mrph pp
ecouterPenK
ísin táaɲà le mu  
it's because of the lack of the factory
ísin táaɲà lè mu
ísin táaɲa -È lè mu
factory lack -ART FOC IDENT
n n -mrph prt cop
ecouterSanK
ísin táɲà lè dɛ̋ .. wó ɲɔ́ tùgùn kɛ̂ndɛ̀  
the lack of the factory, it's clear
ísin táaɲà lè dɛ́, wo ɲɔ́ɔ tugun kɛ́ndɛ
ísin táaɲa -È lè dɛ́ wo ɲɔ́ɔ tugun kɛ́ndɛ
factory lack -ART FOC TRUH.FOC that there again right
n n -mrph prt prt pron/dtm n/adv dtm adjAP
ecouterPenK
áwà  
yes
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
ɲɔ̌ án dé lè mò dɛ̀ɛ̀mánnà gùvérnémáɲɛ̀ tùgűn .. à nín sòsétèn ní mó dɛ̀ɛ̀màn  
they can help us, the government and the companies, they should help us
ɲɔ́ɔ, an dè lè mo dɛ̀ɛmanna, gùvɛ́rnɛmaɲɛ̀ tugun a nin sòsétènu, an ni mo dɛ̀ɛman
ɲɔ́ɔ anu lè lè mo dɛ̀ɛman -la gùvɛ́rnɛman -È tugun a nin sòséte -È -nu anu ni mo dɛ̀ɛman
there 3PL FOC FOC 1PL help -GER government -ART again 3SG and association -ART -PL 3PL OPT 1PL help
n/adv pron prt prt pron v -mrph n -mrph dtm pron conn n -mrph -mrph pron pm pron v
ecouterPenK
áha  
yes!
a!
itj
ecouterSanK
mɔ̀gɛ́ɛ̀nù ꜜbáànù wàkkìlɛ̀lèn kɔ̀nɔ̀ sì táyì wò máá sɔ̀tɔ́ .. hárày háá kɔ̀tɛ́ɛ̀ à ì tòòlèn  
People work hard, but if they don't get it (the factory), there won't be any progress
mɔ̀gɛ́ɛ̀nu bi anu wàkkílɛlen kɔ̀nɔ si táyi wo máa sɔ̀tɔ, háray háa kɔ̀tɛ́ɛ̀ a tólen
mɔ̀gɔ -È -nu bi anu wàkkílɛ -len kɔ̀nɔ si táyi wo máa sɔ̀tɔ háray háa kɔ̀tɛ́ɛ̀ a tó -len
man -ART -PL be 3PL be.courageous -PC.STAT but POT DISC that NEG.PRF get so until now 3SG leave -PC.STAT
n -mrph -mrph cop pron v -mrph conj pm itj pron/dtm pm v conj conj/prep adv/conj pron v -mrph
ecouterPenK
háray wàkkílaarè béle tóolen kàn tɔ̀  
so, the hard work wouldn't do anything
háray wàkkiláarè béle tólen kàn tɔ̀
háray wàkkiláari -È béle tó -len kàn tɔ̀
so zeal -ART COP.NEG leave -PC.STAT place in
conj n -mrph cop v -mrph n.loc pp
ecouterAlaK
à tóólén kàn dóo  
it stays there
a tólen kàn dóo
a tó -len kàn dóo
3SG leave -PC.STAT place one
pron v -mrph n.loc pron
ecouterSanK
hárày ꜜwákkíláárè tòòlèn  
the hard work would be in vain
háray wàkkiláarè tólen
háray wàkkiláari -È tó -len
so zeal -ART leave -PC.STAT
conj n -mrph v -mrph
ecouterSanK
hé, wànà yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀ táata Álárbà sɛ́rùn ǹ káà mòè ì kàà pònpìtɛ̀ɛ̀rìndènù sàà, ɛ̀nɛ́ wónù kélɗita nùń?  
And now, aunt Alarba, last year, I heard that you planted some potatoes, was it good?
hé, wàna yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀ táata Álarba, sɛ́rùn n ka a mɔ́ɛ i ka pònpitɛ́ɛrindènu sá, ɛ̀nɛ́ɛ̀ wonu kélɗita nùn?
hé wàna yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀ táata Álarba sɛ́rùn n ka a mɔ́ɛ i ka pònpitɛ́ɛri -nden -È -nu sá ɛ̀nɛ́ɛ̀ wo -nu kélɗi -ta nùn
hey! for.example here now elder NOM.F last.year 1SG PST.TR 3SG hear 2SG PST.TR potato -DIM -ART -PL lie DISC that -PL be.important -PST.INTR RETR
itj conj n/adv adv/conj n n.prop adv pron pm pron v pron pm n -mrph -mrph -mrph v itj/conj pron -mrph vi -mrph dtm
ecouterAlaK
ḿḿ a kélɗítà fe̋w ... kóóbèn nɔ̀n  
it was good, very good
ḿm a kélɗita féw, kóobèn nɔn
ɛ̀ɛyí a kélɗi -ta féw kóobèn nɔn
yes 3SG be.important -PST.INTR at.all much but
itj pron v -mrph itj adv itj
ecouterSanK
kóóbèn nà  
very good
kóobèn nà
kóobèn là
much LOC
adv pp
ecouterSanK
ì ká kìló jèlù kíí nùn?  
How many kilogrammes did you plant?
i ka kìlo jèlu kí nùn?
i ka kílo jèlu kí nùn
2SG PST.TR kilometre how_many? plant RETR
pron pm n pron/dtm v dtm
ecouterAlaK
kíló lóólù  
five kilogramms
kìlo lóolu
kílo lóolu
kilometre five
n num
ecouterSanK
àhà ì kà kìlò lòòlù kìì .. ì kà kíló jêlù sɔ̀tɔ̀ ɓá ì tí wò kíló lóólè kì  
How many kilogramms did you get, considering that you planted five kilogramms?
áwà i ka kìlo lóolu kí, i ka kìlo jèlu sɔ̀tɔ, ɓá i báti wo kìlo lóolè kí?
áwà i ka kílo lóolu kí i ka kílo jèlu sɔ̀tɔ ɓá i báti wo kílo lóolu -È kí
well 2SG PST.TR kilometre five plant 2SG PST.TR kilometre how_many? get as 2SG PRF that kilometre five -ART plant
itj pron pm n num v pron pm n pron/dtm v conj pron pm pron/dtm n num -mrph v
ecouterPenK
wò ɲɔ́ ɔ́n .. ǹ máá lɔ̌n  
I don't know this
wo ɲɔ́ɔ ɔn, n m' a lɔ́n
wo ɲɔ́ɔ ɔn n máa a lɔ́n
that there DISC 1SG NEG.PRF 3SG know
pron/dtm n/adv dtm pron pm pron v
ecouterSanK
ì máá lɔ̌n?  
You don't know?
i m' a lɔ́n?
i máa a lɔ́n
2SG NEG.PRF 3SG know
pron pm pron v
ecouterAlaK
m̀m̀, à síyátà  
there was plenty
ḿm, a síyata
ɛ̀ɛyí a síya -ta
yes 3SG be_numerous -PST.INTR
itj pron v -mrph
ecouterSanK
à síyàtà  
there was a lot of it
a síyata
a síya -ta
3SG be_numerous -PST.INTR
pron v -mrph
ecouterSanK
yɔ́ɔ̀ àwà kɔ̀tɛ̀ nɔ̀n wálè sǐ ì tì wálè bìtǎ .. í tî kìlò lòòlù kìi̋ ..wó lè bɔ́ mò lè nín kɛ́ kàranbáganù tɛ́ɛ̀mà  
well, now, the work, if you start working, here is the difference between us and those who have studied
áwà kɔ̀tɛ́ɛ̀ nɔn wálè, si i ti wálè bìta, i ti kìlo lóolu kí, wo lè bɔ́ mo lè nin kàranbágànu tɛ́ɛ̀ma
áwà kɔ̀tɛ́ɛ̀ nɔn wáli -È si i ti wáli -È bìta i báti kílo lóolu kí wo lè bɔ́ mo lè nin kàranbága -È -nu tɛ́ɛ̀ma
well now but work -ART POT 2SG PRF work -ART take 2SG PRF kilometre five plant that FOC leave 1PL FOC and this literate -ART -PL between
itj adv/conj itj n -mrph pm pron pm v -mrph v pron pm n num v pron/dtm prt v pron prt conn pron/dtm n -mrph -mrph pp
ecouterSanK
kɛ̀nù mínnù ꜜbí kâràndèń  
those who have studied
kɛnu minnu bi kàranden,
-nu min -nu bi kàran -nden
this -PL REL -PL be study -PC.STAT
pron/dtm -mrph pron/dtm -mrph cop v -mrph
ecouterSanK
ǎn dé mànì fɛ̋nfɛ́n mà  
whatever they do,
an dè máni fɛ̋nfɛ́n má
anu lè máni fɛ̋nfɛ́n má
3PL FOC COND something do
pron prt pm pron v
ecouterSanK
hárày ànù bì bíkkè jígála̋.. káránbólndè jígálá kàà wìndɛ̀  
they take a pen and write
háray anu bi bíkkè jígala.. kàranbɔ́lɛnden jígala kà a wíndɛ
háray anu bi bíkki jíga -la kàranbɔ́lɛ -nden jíga -la kà a wíndɛ
so 3PL be pen take -GER pen -DIM take -GER INF 3SG write
conj pron cop n v -mrph n -mrph v -mrph pm pron v
ecouterSanK
ń báti kíló lóólú kí  
I have planted five kilogramms
n báti kìlo lóolu kí
n báti kílo lóolu kí
1SG PRF kilometre five plant
pron pm n num v
ecouterSanK
ǹ ká wò lè wáli ɲìnán, ǹ káà ꜜkí kɛ̀ kárè lè là  
that's what I've done this year, I palnted it this month
n ka wo lè wáli ɲìnan, n ka a kí káruè là
n ka wo lè wáli ɲìnan n ka a kí káru -È là
1SG PST.TR that FOC work this.year 1SG PST.TR 3SG plant this month -ART LOC
pron pm pron/dtm prt v adv pron pm pron v pron/dtm n.loc -mrph pp
ecouterSanK
ǹ ká .. à sóɲí kɛ̀ kárè lè là .. ì ta̋ lɔ́n wó kárè bì ɲɔ̀ tɛ́ɛ̀mà, ǎn tâ lɔ̀n kárí jèlù mú wǒ  
I have harvested it this monthe, you know how many monthes there are between is (the planting and the harvesting)
n ka a sóɲi káruè lè là, i ti a lɔ́n wo káruènu bi ɲɔ tɛ́ɛ̀ma, an ti a lɔ́n, káru jèlu mu wo
n ka a sóɲi kári -È lè là i báti a lɔ́n wo káru -È -nu bi ɲɔ tɛ́ɛ̀ma anu báti a lɔ́n káru jèlu mu wo
1SG PST.TR 3SG harvest this month -ART FOC LOC 2SG PRF 3SG know that month -ART -PL be there between 3PL PRF 3SG know month how_many? IDENT that
pron pm pron v pron/dtm n.loc -mrph prt pp pron pm pron v pron/dtm n.loc -mrph -mrph cop n/adv pp pron pm pron v n.loc pron/dtm cop pron/dtm
ecouterSanK
súgè ɲɔ̀ bì kárí jèlù wálílá  
how many moths it grows
súgè ɲɔ́ɔ bi káru jèlu wálila
súgu -È ɲɔ́ɔ bi káru jèlu wáli -la
seed -ART there be month how_many? work -GER
n -mrph n/adv cop n.loc pron/dtm v -mrph
ecouterSanK
bǒn ... àn náá kàlìkìlè nɔ́n àn kà mín sɔ̀tɔ̀  
They count how much they have harvested
bón, an ni a kàlikíle nɔn, an ka min sɔ̀tɔ
bón anu ni a kàlikíle nɔn anu ka min sɔ̀tɔ
ETRG.FR 3PL OPT 3SG count but 3PL PST.TR REL get
itj pron pm pron v itj pron pm pron/dtm v
ecouterSanK
í ta̋á lɔ́n ì kà mín dɛ̀pànsí nùń  
you know, how much you have spent,
i ti a lɔ́n, i ka min dɛ̀pánsi nùn
i báti a lɔ́n i ka min dɛ̀pánsi nùn
2SG PRF 3SG know 2SG PST.TR REL spend RETR
pron pm pron v pron pm pron/dtm v dtm
ecouterSanK
bìrìn nàwúli kóè bà  
to make the furrows
bìrin nawúli kóè bà
bìrin la- wúli kóo -È bà
furrow CAUS- get.up thing -ART INTERR.INDER
n mrph- v n -mrph prt
ecouterSanK
à tútú, báábà sì dóó nààtá í dɛ̀ɛ̀màn ì káá kóó dámú mín tɔ̀ bà  
to plant it, if there was anybody who came to help you, that, what you spent on it
a tútu bàaba, si dóo nàta ka i dɛ̀ɛman, i ka kóo dámu min tɔ̀ bà
a tútu bàaba si dóo nà -ta ka i dɛ̀ɛman -È i ka kóo dámu min tɔ̀ bà
3SG plant father POT one come -PST.INTR PST.TR 2SG help -ART 2SG PST.TR thing eat REL in INTERR.INDER
pron v n pm pron v -mrph pm pron v -mrph pron pm n v pron/dtm pp prt
ecouterSanK
kàrànbágàn í wò fóó jígá án náá wíndɛ́ káránbɔ́lɛ́ɛ̀ tɔ̀  
the learned people would note all this, they would write it with a pen
kàranbágànu i wo fóo jíga, an ni a wíndɛ kàranbɔ́lɛ̀ tɔ̀
kàranbága -È -nu si wo főo jíga anu ni a wíndɛ kàranbɔ́lɛ -È tɔ̀
literate -ART -PL POT that UNIV take 3PL OPT 3SG write pen -ART in
n -mrph -mrph pm pron/dtm dtm v pron pm pron v n -mrph pp
ecouterPenK
à síyátá féw  
there was a lot of it
a síyata féw
a síya -ta féw
3SG be_numerous -PST.INTR at.all
pron v -mrph itj
ecouterSanK
àn ní wò kálíkílé fóő àn ní wò fɔ́pú lábɛ̀ń kà á sɔ̀ngɛ́ɛ̀ lɔ̀n  
they would count it all and find out the price for it
an ni wo kálikile fóo an ni wo fɔ̋pu labɛ̀n kà a sɔ̀ngɛ́ɛ̀ lɔ́n
anu ni wo kàlikíle főo anu ni wo fɔ̋p labɛ̀n kà a sɔ̀ngɔ -È lɔ́n
3PL OPT that count UNIV 3PL OPT that all meet INF 3SG price -ART know
pron pm pron/dtm v dtm pron pm pron/dtm pron v pm pron n -mrph v
ecouterSanK
wǒ bɛ̀ntá jèlù mà .. ànù ká jèlù sɔ̀tɔ̀  
how much it is and how much they have got
wo bɛ̀nta jèlu mà, anu ka jèlu sɔ̀tɔ
wo bɛ̀n -ta jèlu mà anu ka jèlu sɔ̀tɔ
that leave_for -PST.INTR how_many? to 3PL PST.TR how_many? get
pron/dtm v -mrph pron/dtm pp pron pm pron/dtm v
ecouterSanK
kɔ̀nɔ o mo lè wo máa gòyi  
but we are not like this
kɔ̀nɔ ómò lè wo máa gòyi
kɔ̀nɔ ómà lè wo máa gòyi
but 1PL.INCL FOC that NEG.COP DISC
conj pron prt pron/dtm cop prt
ecouterPenK
ó mò lè wò máá  
we're not like this
ómò lè wo máa
ómà lè wo máa
1PL.INCL FOC that NEG.COP
pron prt pron/dtm cop
ecouterSanK
bá kɔ̀tɛ́ɛ̀ ómò lè béle kàràndén ómɔ̀ lè báá tɔ̀ lè tún, sà tí ɲùmàyà ómò bàà fɔ̀llè  
now, since we are not educated, we are just like that, if it's good, we just say it
ɓá kɔ̀tɛ́ɛ̀ ómò lè béle kàranden, ómò bi a tɔ̀ lè tún, sì a ti ɲùmaya, ómò bi a fɔ́la lè
ɓá kɔ̀tɛ́ɛ̀ ómà lè béle kàran -nden ómà bi a tɔ̀ lè tún sì a báti ɲùmaya ómà bi a fɔ́ -la lè
as now 1PL.INCL FOC COP.NEG study -PC.STAT 1PL.INCL be 3SG in FOC only if 3SG PRF be_good 1PL.INCL be 3SG say -GER FOC
conj adv/conj pron prt cop v -mrph pron cop pron pp prt prt conj pron pm v pron cop pron v -mrph prt
ecouterPenK
wò bá' ɲùmàyá mò báá fɔ̀llè, kɔ̀nɔ̀ nɔ́n í kùsàn á tɛ̀gɛ̀là  
we say it, but you can summarize it (lit. "cut it")
wo báti ɲùmaya mo bi a fɔ́la lè, kɔ̀nɔ nɔn i kùsan a tɛ̀gɛla
wo báti ɲùmaya mo bi a fɔ́ -la lè kɔ̀nɔ nɔn i kùsan a tɛ̀gɛ -la
that PRF be_good 1PL be 3SG say -GER FOC but but 2SG able 3SG cut -GER
pron/dtm pm v pron cop pron v -mrph prt conj itj pron adjP pron v -mrph
ecouterPenK
i̋ kúsàn wò fɔ́ɔ́là sì ì báti kìlò lòòlù tűtù .. i̋ kúsà à sɔ̀tɔ̀là wà ɲɔ́ wà kó kìlò bíílòòlù  
You can say if you planted fieve kilgramms, you can get, for example, fifty kilogrammes
i kùsan a fɔ́la sì i báti kìlo lóolu tútu, i kùsan a sɔ̀tɔla wà ɲɔ́ɔ wà kó kìlo bíilòolu
i kùsan a fɔ́ -la sì i báti kílo lóolu tútu i kùsan a sɔ̀tɔ -la wà ɲɔ́ɔ wà kó kílo bíilòolu
2SG able 3SG say -GER if 2SG PRF kilometre five plant 2SG able 3SG get -GER for.example there for.example say kilometre fifty
pron adjP pron v -mrph conj pron pm n num v pron adjP pron v -mrph conj n/adv conj quot n num
ecouterSanK
wà kìlò bíilòòlù  
for example, fifty kilogramms
wà kìlo bíilòolu
wà kílo bíilòolu
for.example kilometre fifty
conj n num
ecouterPenK
wà kìlò bíilòòlù  
for example, fifty kilogramms
wà kìlo bíilòolu
wà kílo bíilòolu
for.example kilometre fifty
conj n num
ecouterSanK
ànɛ́ɛ̀ wò báà ꜜlɔ́nden kíló kéléɲɛ̀ mù pónpítɛ́ɛ́rí jèlù lǎ?  
do you know, how many potatoes are there in one kilogramm?
ànɛ́ɛ̀, wo bi a lɔ́nden kìlo kéleɲɛ̀ mu pònpitɛ́ɛri jèlu là?
ànɛ́ɛ̀ wo bi a lɔ́n -nden kílo kélen -È mu pònpitɛ́ɛri jèlu là
hey! 2PL be 3SG know -PC.STAT kilometre one -ART IDENT potato how_many? LOC
itj pron cop pron v -mrph n num -mrph cop n pron/dtm pp
ecouterPenK
à ì tágálén ha̋á .. pónpítɛ́ɛ́rú bíisàba̋ .. máa ɗún tán, máa ɗún tán nin lóolu  
it can make thirty, or ten, or fifteen
a i tágala lè háa, pònpitɛ́ɛri bíisàba máa ɗun tán, máa ɗun tán nin lóolu
a bi tága -la lè háa pònpitɛ́ɛri bíisàba máa dun tán máa dun tán nin lóolu
3SG be go -GER FOC until potato thirty or so ten or so ten and five
pron cop v -mrph prt conj/prep n num conj dtm num conj dtm num conn num
ecouterSanK
pònpìtɛ́ɛ́r bíísàbá kìlò kéléɲɛ̀ pònpìtɛ́ɛ́r bíisàbà máá mùgán nìn lòòlù  
thiry potatoes.. on one kilogramm thirty potatoes or twenty five
pònpitɛ́ɛri bíisàba, kìlo kéleɲɛ̀ pònpitɛ́ɛri bíisàba máa mùgan nin lóolu
pònpitɛ́ɛri bíisàba kílo kélen -È pònpitɛ́ɛri bíisàba máa mùgan nin lóolu
potato thirty kilometre one -ART potato thirty or twenty and five
n num n num -mrph n num conj num conn num
ecouterPenK
máá mùgàn .. sànú kòló .. mùgán nìn lòòlù sàànù mí mɛ̀sɛ̀mán dè műù à tágalen bíísàbà  
or twenty, it they are big, then twenty five, if they are small, then thirty
máa mùgan, s' anu kòlo, mùgan nin lóolu, si anu bi mɛ̀sɛman dè mu, a tágalen bíisàba
máa mùgan si anu kòlo mùgan nin lóolu si anu bi mɛ̀sɛman lè mu a tága -len bíisàba
or twenty POT 3PL big twenty and five POT 3PL be small FOC IDENT 3SG go -PC.STAT thirty
conj num pm pron adjAP num conn num pm pron cop adjP prt cop pron v -mrph num
ecouterSanK
sì mɛ̀sɛ̀mán dè àn ì táálén ́bíísàbá .. sàànú kòló mùgàn nìn lòòlù  
if it's small, then there are thirty of them, it they are big, then there are twenty five of them
si mɛ̀sɛman dè, an i táalen bíisàba, s' anu kòlo mùgan nin lóolu
si mɛ̀sɛman lè anu bi tága -len bíisàba si anu kòlo mùgan nin lóolu
POT small FOC 3PL be go -PC.STAT thirty POT 3PL big twenty and five
pm adjP prt pron cop v -mrph num pm pron adjAP num conn num
ecouterPenK
ɛ́ɛy  
yes
ɛ́ɛy
ɛ́ɛy
yes
itj
ecouterSanK
hèéé ó tá lɔ́n káránbágá.. kàràɲɛ̀ díì  
you know, it's good to study
o ti a lɔ́n, kàranbága.. kàráɲɛ̀ dí
wo báti a lɔ́n kàranbágatɔ kàran -È dí
2PL PRF 3SG know literate studies -ART pleasant
pron pm pron v n n -mrph adjP
ecouterPenK
à téé fɔ́ɔ̋  
it goes beyond saying
a tée fɔ́
a tée fɔ́
3SG NEG.POT say
pron pm v
ecouterSanK
ǎn dé máni kìlo kélen sáa̋  
when they plant one kilogramm
an dè máni kìlo kélen sá
anu lè máni kílo kélen lá
3PL FOC COND kilometre one lie
pron prt pm n num v
ecouterSanK
ànù máni kɔ̀tɛ̀ kíló kélén pési̋  
when weigh one kilogramm,
anu máni kɔ̀tɛ́ɛ̀ kìlo kélen péesi
anu máni kɔ̀tɛ́ɛ̀ kílo kélen péesi
3PL COND now kilometre one weigh
pron pm adv/conj n num v
ecouterSanK
i̋ táà lɔ̀n gɔ́ngá ì kà mín fɔ́ɔ́ yán kɔ̀tɛ́ɛ̀ kíló kéléɲɛ̋  
you know for sure (gongal PUL) one klogramm
i ti a lɔ́n gɔ́nga i ka min fɔ́ yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀, kìlo kéleɲɛ̀
i báti a lɔ́n gɔ́nga i ka min fɔ́ yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀ kílo kélen -È
2SG PRF 3SG know ETRG.PUL 2SG PST.TR REL say here now kilometre one -ART
pron pm pron v adv pron pm pron/dtm v n/adv adv/conj n num -mrph
ecouterSanK
pònpitɛ́ɛri mùgán à nín lóòlù bánbànù  
its twenty five big ones
pònpitɛ́ɛri mùgan a nin lóolu, bánbànu
pònpitɛ́ɛri mùgan a nin lóolu bánba -È -nu
potato twenty 3SG and five aunt -ART -PL
n num pron conn num n -mrph -mrph
ecouterPenK
bánbànu  
the big ones
bánbànu
bánba -È -nu
aunt -ART -PL
n -mrph -mrph
ecouterSanK
dɔ̀gɔ̀máɲɛ̀nǔ ... pónpitɛɛru bíisàba .. bíísàbá à nín .. bíísàbà  
the little ones, thirty
dɔ́gɔmaɲɛ̀nu pònpitɛ́ɛri bíisàba
dɔgɔma -nu pònpitɛ́ɛri bíisàba
small -PL potato thirty
adjA -mrph n num
ecouterPenK
bíisàba  
thirty
bíisàba
bíisàba
thirty
num
ecouterSanK
ì táá lɔ̀n ǎn dè nɔ́n báá máálén kɔ̀tɛ́ɛ̀ sàán tííí .. dùgéè bìtá kɔ̀tɛ̀ ànù báà wálílâ ... dùgéè téé tìɲá  
you know, as for them, they do it, if they have got earth, and they work it, this earth would not be wasted
i ti a lɔ́n an dè nɔn bi a málen kɔ̀tɛ́ɛ̀, s' an ti dùgéè bìta kɔ̀tɛ́ɛ̀, an bi a wálila, dùgéè tée tìɲa
i báti a lɔ́n anu lè nɔn bi a má -len kɔ̀tɛ́ɛ̀ si anu báti dùgu -È bìta kɔ̀tɛ́ɛ̀ anu bi a wáli -la dùgu -È tée tìɲa
2SG PRF 3SG know 3PL FOC but be 3SG do -PC.STAT now POT 3PL PRF soil -ART take now 3PL be 3SG work -GER soil -ART NEG.POT go.bad
pron pm pron v pron prt itj cop pron v -mrph adv/conj pm pron pm n -mrph v adv/conj pron cop pron v -mrph n -mrph pm v
ecouterSanK
ànù báá mawálila sántímɛ́tɛ́r sántimɛ́tɛrɛ̀ lè ì kó ń dè báá mɔ́ɛ́l' ànù bá fɔ́là kómìn  
they work it centimeter by centimeter, it is as if I've heard how they say it
an bi a mawálila sántimɛtɛr sántimɛtɛrɛ̀ lè là, i kó n dè bá' mɔ́ɛla an bi a fɔ́la kómìn
anu bi a ma- wáli -la sántimɛtɛr sántimɛtɛr lè là i kó n lè báti mɔ́ɛ -la anu bi a fɔ́ -la kómìn
3PL be 3SG VERB.PL- work -GER ETRG.FR centimeter FOC LOC 2SG say 1SG FOC PRF hear -GER 3PL be 3SG say -GER how
pron cop pron mrph- v -mrph n n prt pp pron quot pron prt pm v -mrph pron cop pron v -mrph adv
ecouterSanK
wà ́cùɓálú fìlǎ ì náà.. ì mánáà cùɓɛ̀ ka̋à .. ì ní wò tùgùn mà káà .. bìrìn tɛ́ɛ̂mà lè wò  
for example, two (one hand's breadth), when you measure it there, the distance between two furrows
wà cùɓálu fìla, i ni a.. i mán' a cúɓɛ káa, i ni wo tugun má káa, bìrin tɛ́ɛ̀ma lè wo
wà cùɓálu fìla i ni a i máni a cúɓɛ káa i ni wo tugun má káa bìrin tɛ́ɛ̀ma lè wo
for.example inch two 2SG OPT 3SG 2SG COND 3SG measure_inch this.way 2SG OPT that again do this.way furrow between FOC that
conj n num pron pm pron pron pm pron v pp pron pm pron/dtm dtm v pp n pp prt pron/dtm
ecouterPenK
bìrìn tɛ́ɛ̀mà lè wò  
it's the distance between the two furrows
bìrin tɛ́ɛ̀ma lè wo
bìrin tɛ́ɛ̀ma lè wo
furrow between FOC that
n pp prt pron/dtm
ecouterSanK
ì náá tácúbɛ́ ka̋à, ì náá tácúbɛ́ ka̋à, bìríɲɛ̀ lè wò .. ì ta̋á lɔ́n dùgé bélé tìɲálà ɲɔ̀  
you measure it like this, like this, you know that the earth is not wasted
i ni a tacúbɛ káa, i ni a tacúbɛ káa, bìríɲɛ̀ lè wo, i ti a lɔ́n dùgéè béle tìɲala ɲɔ
i ni a ta- cúɓɛ káa i ni a ta- cúɓɛ káa bìrin -È lè wo i ti a lɔ́n dùgu -È béle tìɲa -la ɲɔ
2SG OPT 3SG REP- measure_inch this.way 2SG OPT 3SG REP- measure_inch this.way furrow -ART FOC that 2SG PRF 3SG know soil -ART COP.NEG go.bad -GER there
pron pm pron mrph- v pp pron pm pron mrph- v pp n -mrph prt pron/dtm pron pm pron v n -mrph cop v -mrph n/adv
ecouterPenK
dùgéè bélé tìɲààlá  
The earth is not wasted
dùgéè béle tìɲala
dùgu -È béle tìɲa -la
soil -ART COP.NEG go.bad -GER
n -mrph cop v -mrph
ecouterSanK
ǎn dê báà mààlèn sànù ká dìnkàà .. sànù ká dìnkà bíisàbà ꜜtɛ̀gɛ̀ ... kíló bíísàbà lè wò  
when they make thirty wholes, it's thirty kilogramms
an bi a málen, sì an ka dìnka bíisàba tɛ̀gɛ kìlo bíisàba lè wo
anu bi a má -len sì anu ka dìnka bíisàba tɛ̀gɛ kílo bíisàba lè wo
3PL be 3SG do -PC.STAT if 3PL PST.TR hole thirty cut kilometre thirty FOC that
pron cop pron v -mrph conj pron pm n num v n num prt pron/dtm
ecouterSanK
kìlò bi̋ísàbà  
thirty kilogramms
kìlo bíisàba
kílo bíisàba
kilometre thirty
n num
ecouterPenK
kìlò bíisàba  
thirty kilogramms
kìlo bíisàba
kílo bíisàba
kilometre thirty
n num
ecouterSanK
ǐ ʔá lɔ̌n sì pónpítɛ́ɛ́rè mù kíló .. pònpìtɛ̀r bíísábá lê là .. àníí dìnkà bíísàbà sà  
if there are thirty potatoes, they make thirty holes
i ti a lɔ́n, si pònpitɛ́ɛrè mu bíisàba lè là, an i dìnka bíisàba sá
i ti a lɔ́n si pònpitɛ́ɛri -È mu bíisàba lè là anu si dìnka bíisàba sá
2SG PRF 3SG know POT potato -ART IDENT thirty FOC LOC 3PL POT hole thirty lie
pron pm pron v pm n -mrph cop num prt pp pron pm n num v
ecouterSanK
wó dînkà bíísâbà ꜜkíló bíísàbà lè  
thirty holes and thirty kilogramms
wo dìnka bíisàba, kìlo bíisàba lè
wo dìnka bíisàba kílo bíisàba lè
that hole thirty kilometre thirty FOC
pron/dtm n num n num prt
ecouterSanK
í tá lɔ́n nɔ́n wó kíló bíísábá ɲɔ́ɔ̋  
You know, these thirty kilogramms
i ti a lɔ́n nɔn wo kìlo bíisàba ɲɔ́ɔ
i ti a lɔ́n nɔn wo kílo bíisàba ɲɔ́ɔ
2SG PRF 3SG know but that kilometre thirty there
pron pm pron v itj pron/dtm n num n/adv
ecouterSanK
sì táyí kíló kéleɲɛ̀ mù wúlù tán dè lǎ .. kíló bíísâbà wúlù tán wúlù táǹ  
If one kilogramm is ten thousand, the thirty kilograms each ten thousand
si táyi kìlo kéleɲɛ̀ mu wúlu tàn dè là, kìlo bíisàba, wúlu tán, wúlu tán
si táyi kílo kélen -È mu wúlu tà -nu lè là kílo bíisàba wúlu tán wúlu tán
POT DISC kilometre one -ART IDENT thousand take -PL FOC LOC kilometre thirty thousand ten thousand ten
pm itj n num -mrph cop num v -mrph prt pp n num num num num num
ecouterSanK
fáyìdà mò màà wò i káà sàn dóó lè mà yàn  
it's not a stranger (mɔ), you don't buy it from somebody else
fáyida mɔ̀ɔ máa wo i ka a sàn dóo lè ma yàn
fáyida mɔ̀gɔ máa wo i ka a sàn dóo lè ma yàn
almost man NEG.COP that 2SG PST.TR 3SG buy one FOC 1PL here
itj n cop pron/dtm pron pm pron v pron prt pron n/adv
ecouterPenK
mò lè sáá sàn yàn nà kíló kéléɲɛ̀ɛ̀ .. wúlù.. wúlù mùgán .. mò sáà sàn yàn nà .. kílòò kéléɲɛ̀ɛ̀ .. wúlù tán nîn lòòlű  
We buy it there one kilogramm for ten thousand, we buy it there one kilogramm for fifteen thousand
mo lè s' a sàn yàn nà kìlo kéleɲɛ̀ wúlu mùgan, mo s' a sàn yàn nà kìlo kéleɲɛ̀ wúlu tán nin lóolu
mo lè si a sàn yàn là kílo kélen -È wúlu mùgan mo si a sàn yàn là kílo kélen -È wúlu tán nin lóolu
1PL FOC POT 3SG buy here LOC kilometre one -ART thousand twenty 1PL POT 3SG buy here LOC kilometre one -ART thousand ten and five
pron prt pm pron v n/adv pp n num -mrph num num pron pm pron v n/adv pp n num -mrph num num conn num
ecouterAlaK
wúlù tán nìn lòòlù  
fifteen thousand
wúlu tán nin lóolu
wúlu tán nin lóolu
thousand ten and five
num num conn num
ecouterPenK
tán nìn lòòlú à kútáɲɛ̀nù  
fiteen thousand, they are new
tán nin lóolu, a kútaɲɛ̀nu
tán nin lóolu a kutan -nu
ten and five 3SG green -PL
num conn num pron adjA -mrph
ecouterPenK
à fɛ̀tɛ̀ndɛ́ɛ̀nù sà á ttó háa a ti fɛ̀tɛn a kíi tùmáà .. wúlù mùgán dè mù  
and those with germs, if it remains until the time to plant it, it's twenty thousand
a fɛ̀tɛndènu sì a ti tó háa kí tùmáà, wúlu mùgan dè mu
a fɛ̀ -tɛ -nden -È -nu sì a báti tó háa kí tùma -È wúlu mùgan lè mu
3SG with -ETRG.PUL -PC.STAT -ART -PL if 3SG PRF leave until plant time -ART thousand twenty FOC IDENT
pron pp -mrph -mrph -mrph -mrph conj pron pm v conj/prep v n -mrph num num prt cop
ecouterAlaK
wúlù mùgán  
twenty thousand
wúlu mùgan
wúlu mùgan
thousand twenty
num num
ecouterSanK
ahaa  
okay
ahaa
ahaa
ecouterSanK
àwàà yàn kɔ̀tɛ̀ɛ̀ kàà ómò sì tànàà kɛ tàmààtì kóè tɔ̀  
Now we will discuss the problem of tomatoes
áwà yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀ káa ómò si tanà tàmáati kóè tɔ̀
áwà yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀ káa ómà si tan -È tàmáati kóo -È tɔ̀
well here now this.way 1PL.INCL POT ETRG.FR -ART this tomato thing -ART in
itj n/adv adv/conj pp pron pm n -mrph pron/dtm n n -mrph pp
ecouterSanK
ómó ômò hákkílè bɔ́ kɛ́ tàmààtì kóè tɔ̀  
let's discuss the problem with tomatoes
ómò ómò hàkkílè bɔ́ tàmáati kóè tɔ̀
ómà ómà hàkkíli -È bɔ́ tàmáati kóo -È tɔ̀
1PL.INCL 1PL.INCL intelligence -ART leave this tomato thing -ART in
pron pron n -mrph v pron/dtm n n -mrph pp
ecouterSanK
sì gúvernemaɲɛ̀ máá.. máa sósyetènù máá mó dɛ̀ɛ̀mán mò ni súgè sɔ̀tɔ̀ ɓá ómó lè báà fɔ̀lɔ̀lén dɛ́ɛ́ ..á bélé máálen í kó lábɛ́ɛ̋ ómò mîn mɔ́ɛ̀là ɲɔ́ là  
If the government of association won't help us to get the seeds, since we have just started, it has not yet developped. That what we hear there..
sì gùvɛ́rnɛmaɲɛ̀ máa máa sósetènu máa mo dɛ̀ɛman mo ni súgè sɔ̀tɔn ɓá ómò lè bi a fɔ́lɔlen dɛ́, a béle málen kóè lagbɛ́, ómò i min mɔ́ɛla ɲɔ́ɔ là
sì gùvɛ́rnɛman -È máa máa sòséte -È -nu máa mo dɛ̀ɛman mo ni súgu -È sɔ̀tɔ ɓá ómà lè bi a fɔ́lɔ -len dɛ́ a béle má -len kóo -È la- gbɛ́ ómà i min mɔ́ɛ -la ɲɔ́ɔ là
if government -ART NEG.PRF or association -ART -PL NEG.PRF 1PL help 1PL OPT seed -ART get as 1PL.INCL FOC be 3SG start -PC.STAT TRUH.FOC 3SG COP.NEG do -PC.STAT thing -ART CAUS- be.clean 1PL.INCL 2SG REL hear -GER there LOC
conj n -mrph n conj n -mrph -mrph pm pron v pron pm n -mrph v conj pron prt cop pron v -mrph prt pron cop v -mrph n -mrph mrph- v pron pron pron/dtm v -mrph n/adv pp
ecouterSanK
ɓá tígítígí tàmààtì sááláà ɲɔ́ là làbɛ̋  
as the proper, good planter of tomatoes
ɓá tígitigi tàmáati sálaà ɲɔ́ɔ là làgbɛ́
ɓá tígitigi tàmáati sá -laa -È ɲɔ́ɔ là là - gbɛ́
as exactly tomato lie -AG -ART there LOC LOC - be.clean
conj adv n v -mrph -mrph n/adv pp pp - v
ecouterSanK
àlàhájè dò bì ɲɔ̀ Àlàhàjí Màmàdú Dànsòkò  
there is one hajji there, Hajji Mammadou Dansoko
àlahájè do bi ɲɔ́ɔ, àlaháji Mámmadu Dànsoko
àlaháji -È do bi ɲɔ́ɔ àláji Mámmadu Dànsoko
hajji -ART INDEF be there hajji NOM.M NOM.CL
n -mrph dtm cop n/adv n n.prop n.prop
ecouterSanK
hɛ́ɛ́ mɔ̀gɔ báá lé mú wó  
it's an important person
hɛ́ɛ mɔ̀gɔ baa lè mu wo
hɛ́ɛ mɔ̀gɔ baa lè mu wo
EXCL man big FOC IDENT that
itj n adjA prt cop pron/dtm
ecouterPenK
áwà  
okay
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
wò mú mɔ̂gɔ̀ bàa là  
he is an important person
wo mu mɔ̀gɔ baa là
wo mu mɔ̀gɔ baa là
that IDENT man big LOC
pron/dtm cop n adjA pp
ecouterPenK
ànù bátáà fɔ̀ɔ̋  
they say it
an báti a fɔ́
anu báti a fɔ́
3PL PRF 3SG say
pron pm pron v
ecouterSanK
wò mú mɔ̂gɔ̀ bàà là  
he is an important person
wo mu mɔ̀gɔ baa là
wo mu mɔ̀gɔ baa là
that IDENT man big LOC
pron/dtm cop n adjA pp
ecouterSanK
wò là yúrúmééndè, mɔ̀gɛ́ɛ̀ là yúrúmééndè bí wól tɔ̀  
he has pity (PUL yurumeende) for himself and for others
wo la yúrumeendè, mɔ̀gɛ́ɛ̀n na yúrumeendè bi wo lè tɔ̀
wo la yúrumeende -È mɔ̀gɔ -È -nu la yúrumeende -È bi wo lè tɔ̀
that POSS mercy -ART man -ART -PL POSS mercy -ART be that FOC in
pron/dtm conn n -mrph n -mrph -mrph conn n -mrph cop pron/dtm prt pp
ecouterSanK
sì ì kéétà à bàtà .. à bíí fàndállè pónpítɛ́ɛ́rí fɛ́tɛ́ɲɛ̀ tɔ̀ à náà fɔ̀ ì yèn ì wálílà kómìn  
If you come to him, he would give you germing potatoes, and he would explain to you how to work with them
si i kéta a bàta, a bi i fándala lè, pònpitɛ́ɛri fɛ́tɛɲɛ̀, a ni a fɔ́ i yèn, i bi wálila kómìn
si i ké -ta a bàta a bi i fánda -la lè pònpitɛ́ɛri fɛ́tɛn -È a ni a fɔ́ i yèn i bi wáli -la kómìn
POT 2SG arrive -PST.INTR 3SG at 3SG be 2SG give.present -GER FOC potato germ -ART 3SG OPT 3SG arrive 2SG BNF 2SG be work -GER how
pm pron v -mrph pron n/pp pron cop pron v -mrph prt n n -mrph pron pm pron v pron pp pron cop v -mrph adv
ecouterAlaK
aha  
aha
aha
aha
ecouterSanK
mɔ̀gɛ́ɛ́ wó ɲɔ́ dɛ̋ wò dúníyá kóè ɔ̌n ... àá mɔ̀gɛ́ɛ̀n nà kó híttínɛ́lén  
this person in the world, he takes people into consideration
mɔ̀gɛ́ɛ̀ wo ɲɔ dɛ́ wo dúnuɲà kóè ɔn, a i mɔ̀gɛ́ɛ̀nu na kóo híttinɛlen
mɔ̀gɔ -È wo ɲɔ dɛ́ wo dúnuɲa kóo -È ɔn a bi mɔ̀gɔ -È -nu la kóo híttinɛ -len
man -ART that there TRUH.FOC that world thing -ART DISC 3SG be man -ART -PL POSS thing do_quickly -PC.STAT
n -mrph pron/dtm n/adv prt pron/dtm n n -mrph dtm pron cop n -mrph -mrph conn n v -mrph
ecouterSanK
àla mà làɲùmàyàlà à yèn ɲáà tɔ̀  
should God help hi min the future
állà mu, a laɲùmayala a yèn ɲáà tɔ̀
állà mu a la- ɲùmaya -la a yèn ɲáa -È tɔ̀
God IDENT 3SG CAUS- be_good -GER 3SG BNF eye -ART in
n cop pron mrph- v -mrph pron pp n -mrph pp
ecouterPenK
àmínnà, àmínnà  
Amen, amen
àmínna, àmínna
àmíini àmíini
amen amen
itj itj
ecouterSanK
kɔ̀nɔ̀ kɛ̀ pònpìtɛ̀r kóè,  
but this potato business,
kɔ̀nɔ pònpitɛ́ɛri kóè,
kɔ̀nɔ pònpitɛ́ɛri kóo -È
but this potato thing -ART
conj pron/dtm n n -mrph
ecouterSanK
bɛ́ ómó ní kɛ́ pónpítɛ́ɛ́rí kóè tóppìtè  
we shoul start again the discussion about the potatoes
bɛ́ ómò ni pònpitɛ́ɛri kóè tóppite
bɛ́ ómà ni pònpitɛ́ɛri kóo -È tóppite
one.ne1PL.INCL OPT this potato thing -ART ETRG.PUL
conj pm pron/dtm n n -mrph v
ecouterSanK
òmó nî kɛ́ tàmààtì kóè bólòkà  
and we should leave the discussion about the tomatoes
ómò ni tàmáati kóè bóloka
ómà ni tàmáati kóo -È bóloka
1PL.INCL OPT this tomato thing -ART leave
pron pm pron/dtm n n -mrph v
ecouterAlaK
aha  
aha
aha
aha
ecouterSanK
sì ómó máá kɛ́ tàmààtì kóè bòlòkà kɛ̀ léè bóòmò tìɲàlà  
If we don't stop this discussion, it will spoil us
sì ómò máa tàmáati kóè bóloka lè bi ómò tìɲala
sì ómà máa tàmáati kóo -È bóloka lè bi ómà tìɲa -la
if 1PL.INCL NEG.PRF this tomato thing -ART leave this FOC be 1PL.INCL go.bad -GER
conj pron pm pron/dtm n n -mrph v pron/dtm prt cop pron v -mrph
ecouterAlaK
háráy wò máá ɲín  
this is not good
háray wo máa ɲìn
háray wo máa ɲìn
so that NEG.COP be_good
conj pron/dtm cop v
ecouterSanK
ómò bì wálílá tàmáátè lǎ .. ómò bátì jùkkɛ́  
we work with tomatoes, and we have lost (lit. 'we are disabled)
ómò bi wálila tàmáatè là ómò báti júkkɛ
ómà bi wáli -la tàmáati -È là ómà báti júkkɛ
1PL.INCL be work -GER tomato -ART LOC 1PL.INCL PRF suffer
pron cop v -mrph n -mrph pp pron pm v
ecouterAlaK
féw  
absolutely
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
ì máá fɛ̀n dò sɔ̀tɔ́  
you didn't get anything
i máa fɛ́n dóo sɔ̀tɔ
i máa fɛ́n dóo sɔ̀tɔ
2SG NEG.PRF thing one get
pron cop n pron v
ecouterAlaK
féw!  
at all
féw!
féw
at.all
itj
ecouterSanK
í báti júkkɛ́ í máá fɛ̀n dò sɔ̀tɔ́  
you have lost and you didn't get anything
i báti júkkɛ, i máa fɛ́n dóo sɔ̀tɔ
i báti júkkɛ i máa fɛ́n dóo sɔ̀tɔ
2SG PRF suffer 2SG NEG.PRF thing one get
pron pm v pron n n pron v
ecouterPenK
ì máá fɛ̀n dò sɔ̀tɔ́  
you didn't get anything
i máa fɛ́n do sɔ̀tɔ
i máa fɛ́n do sɔ̀tɔ
2SG NEG.PRF thing INDEF get
pron pm n dtm v
ecouterSanK
í tí má kìnàà là ꜜì máá fɛ̀n dò sɔ̀tɔ́ ... kɔ́tɛ́ ń dè ꜜbátí má kìnà lá yàn  
You have become old and you haven't got anything. Now I have become old
i ti má kìnáà là i máa fɛ́n do sɔ̀tɔ, kɔ̀tɛ́ɛ̀ n dè báti má kìna là yàn
i báti má kìna -È là i máa fɛ́n do sɔ̀tɔ kɔ̀tɛ́ɛ̀ n lè báti má kìna là yàn
2SG PRF do old.man -ART LOC 2SG NEG.PRF thing INDEF get now 1SG FOC PRF do old.man LOC here
pron pm v n -mrph pp pron n n dtm v adv/conj pron prt pm v n pp n/adv
ecouterAlaK
féw  
absolutely!
féw
féw
at.all
itj
ecouterAlaK
kɛ́ dɛ̀ɛ̀màn à nì jéè sɔ́tɔ́  
help him to get some water (Alarba asks a passing girl to fetch some water in order to extinguish a fire that is burning in front of the microphone)
dɛ̀ɛman a ni jéè sɔ̀tɔ
dɛ̀ɛman a ni jíi -È sɔ̀tɔ
this help 3SG OPT water -ART get
pron/dtm v pron pm n -mrph v
ecouterPenK
ň dê ꜜtí má kînà là yán  
I have become an old man
n dè ti má kìna là yàn
n lè ti má kìna là yàn
1SG FOC PRF do old.man LOC here
pron prt pm v n pp n/adv
ecouterPenK
ɛ̋ kɔ̀tɛ̀ à béle̋ ǹ sí nàǎ  
and now there's no place where I can go.
hɛ́ɛ kɔ̀tɛ́ɛ̀ a béle, n si nà
hɛ́ɛ kɔ̀tɛ́ɛ̀ a béle n si nà
EXCL now 3SG COP.NEG 1SG POT come
itj adv/conj pron cop pron pm v
ecouterPenK
ò ní jéè fùnfùn táà mà dóndèn  
you should spray some water onto the fire
o ni jéè fúnfun táà mà dóndèn
o ni jíi -È fúnfun táa -È mà dóndèn
2PL OPT water -ART spray fire -ART to little
pron pm n -mrph v n -mrph pp dtm/adv/pron
ecouterSanK
ò nì jéè fùnfùn táà mà dóndèn .. à kánì .. ɔ́yà fòròfárá à kánáà jìga, sìnáàɗùn à sì yáltítɛ̀ yàn  
You sould put some water there, so that it (the wind) does not mix up, so that it doesn't take it up, otherwise it will get upwards
o ni jéè fùnfun táà mà dóndèn, a káni ɔ́ya fòrofára, a kán' a jìga, sìnáa ɗun a si yáltitɛ yàn
o ni jíi -È fùnfun táa -È mà dóndèn a káni ɔ́ya fòrofára a káni a jìga sìnáa ɗun a si yáltitɛ yàn
2PL OPT water -ART spray fire -ART to little 3SG IMP.NEG something mix_up 3SG IMP.NEG 3SG vulture otherwise so 3SG POT appear here
pron pm n -mrph v n -mrph pp dtm/adv/pron pron pm pron v pron pm pron n conj dtm pron pm v n/adv
ecouterAlaK
ɛ̀yɔ́ɔ́ nɛ́ɛ̀  
right
ɛ̀yɔɔ nɛ́ɛ̀
ɛ̀yɔɔ nɛ́ɛ̀
well INTERR
itj prt
ecouterSanK
à yàltìtɛ̀.. sìiséè sì yàltìtɛ́ .. à báà ɔ́yàlà káàmìn  
otherwise the smoke will go up to where she is
a yáltitɛ.. sìiséè si yáltitɛ a bi a ɔ́yala káamìn
a yáltitɛ sìise -È si yáltitɛ a bi a ɔ́ya -la káamìn
3SG appear chiken -ART POT appear 3SG be 3SG faire -GER where
pron v n -mrph pm v pron cop pron v -mrph adv
ecouterSanK
àwàà hárày tígítígèe̋  
well, in fact
áwà háray tígitigè
áwà háray tígitigi -È
well so exactly -ART
itj conj adv -mrph
ecouterSanK
e.. ómò pònpìtɛ̀r kóè làkò tòppìtè ... tàmààtì kóé mó ní mó bóló bɔ́ɔ́ kɛ́ tâmàátèn nà  
we should continue taking about the potatoes, and the tomatoes, we should quit it now
ómò pònpitɛ́ɛri kóè làko tóppite, tàmáati kóè, mo ni mo bólo bɔ́ tàmáatèn nà
ómà pònpitɛ́ɛri kóo -È làko tóppite tàmáati kóo -È mo ni mo bólo bɔ́ tàmáati -È -nu là
1PL.INCL potato thing -ART for ETRG.PUL tomato thing -ART 1PL OPT 1PL arm leave this tomato -ART -PL LOC
pron n n -mrph pp v n n -mrph pron pm pron n/pp v pron/dtm n -mrph -mrph pp
ecouterPenK
áwà, à tí máà yángɛ̀ lá  
it has become a problem
áwà, a báti má yángɛ là
áwà a báti má yángɛ là
well 3SG PRF do problem LOC
itj pron pm v n pp
ecouterSanK
a̋ tí má yángɛ́ la̋  
it has become a problem
a ti má yángɛ là
a ti má yángɛ là
3SG PRF do suffering LOC
pron pm v n pp
ecouterAlaK
à tì máá yángɛ̀ là  
it has become a problem
a ti má yángɛ̀ là
a báti má yángɛ -È là
3SG PRF do problem -ART LOC
pron pm v n -mrph pp
ecouterSanK
ómò là mɔ̀gɛ́ɛ̀nù nɔ̀n mínnù ꜜbáán sìgilén yàn dè tígí báti ómò tìɲà góyi  
Our people who live here, it's them who bring troubles to us
ómò la mɔ̀gɛ́ɛ̀nu nɔn minnu bi anu sìgilen yàn dè, tígi báti ómò tìɲan gòyi
ómà la mɔ̀gɔ -È -nu nɔn min -nu bi anu sìgi -len yàn lè tígi báti ómà tìɲa gòyi
1PL.INCL POSS man -ART -PL but REL -PL be 3PL sit -PC.STAT here FOC self PRF 1PL.INCL go.bad DISC
pron conn n -mrph -mrph itj pron/dtm -mrph cop pron v -mrph n/adv prt dtm pm pron v prt
ecouterPenK
wònu bátí mó tìɲa  
them too, they made us go bad
won báti mo tìɲa gòyi
wo -nu báti mo tìɲan gòyi
that -PL PRF 1PL go.bad DISC
pron/dtm -mrph pm pron v prt
ecouterSanK
sítta̋ ómó lá kɛ̀ lútáɲɛ̀nù mínnù bi yàn dí ómò lá kɛ́ jùlamúsènù mìnnù yàn  
(PUL sitta ... di 'better ... than) It is better to have strangers as traders than our local traders (because they would lower the price)
sítta ómò la lúntaɲɛ̀nu minnu bi yàn di ma la jùla mùséènu minnu yàn
sítta ómà la lúntan -È -nu min -nu bi yàn di ma la mùsu -È -nu min -nu yàn
it's_better_to 1PL.INCL POSS this visitor -ART -PL REL -PL be here than 1PL POSS woman -ART -PL REL -PL here
conj pron conn pron/dtm n -mrph -mrph pron/dtm -mrph cop n/adv conj pron conn n -mrph -mrph pron/dtm -mrph n/adv
ecouterSanK
kɛ́nű lé lé báá fɔ́ɔ́làànù yèn, ò ka̋ mó tàràn kómìn ómò jòkkì  
and it's them (the local traders) who can say to them (the non-local traders): since we've been here before you, do the same as we do
kɛɛnu lè lè bi a fɔ́la anu yèn, wo ka mo tàran kómìn, ómò jókki
-nu lè lè bi a fɔ́ -la anu yèn wo ka mo tàran kómìn ómà jókki
this -PL FOC FOC be 3SG say -GER 3PL BNF that PST.TR 1PL find how 1PL.INCL follow
pron/dtm -mrph prt prt cop pron v -mrph pron pp pron/dtm pm pron v adv pron v
ecouterSanK
dóénú ní nâà fí àn sáá sɔ̀tɔ̀ kómìn ... a̋nú ká mínnú târàn  
the others come in order to get it (some profit) and those that they find here
dóènu ni nà fí an s' a sɔ̀tɔ kómìn, an ka minnu tàran,
do -nu ni nà fí anu si a sɔ̀tɔ kómìn anu ka min -nu tàran
INDEF -PL OPT come to 3PL POT 3SG get how 3PL PST.TR REL -PL find
dtm -mrph pm v conj/prep pron pm pron v adv pronpm pron/dtm -mrph v
ecouterSanK
ómó lá mɔ̀gɛ́ɛ̀nù nàà fɔ̀ kɔ̀tɛ̀ɛ̋ .. ò bí mò llè dɛ́ jőkkílà  
our people would say now: it's us that you have to follow
ómò lá mɔ̀gɛ́ɛ̀nu ni a fɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀, o bi móllè dɛ́ jókkila
ómà lá mɔ̀gɔ -È -nu ni a fɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀ o bi mo lè lè dɛ́ jókki -la
1PL.INCL lie man -ART -PL OPT 3SG say now 2PL be 1PL FOC FOC TRUH.FOC follow -GER
pron v n -mrph -mrph pm pron v adv/conj pron cop pron prt prt prt v -mrph
ecouterSanK
sì ó tànbìtá mò là àwà mò si̋ .. ɛ́llá sá wò mà  
if you don't follow it, we will cause you trouble
sì o tànbita mo là, mo si ɛ́lla sá wo mà
sì o tànbi -ta mo là mo si ɛ́lla sá wo mà
if 2PL pass -PST.INTR 1PL LOC 1PL POT harm lie 2PL to
conj pron v -mrph pron pp pron pm n v pron pp
ecouterPenK
mò sì ɛ́llá sóò mà  
we would bring you problems
mo si ɛ́lla sá o mà
mo si ɛ́lla lá o mà
1PL POT harm lie 2PL to
pron pm n v pron pp
ecouterSanK
mò sì káálísè fàwù ò mà .. álámáánè  
we can put a fine on you, a fine
mo si káalisè fáwu wo mà, álamaanè
mo si káalisi -È fáwu wo mà álamaani -È
1PL POT money -ART put 2PL to fine -ART
pron pm n -mrph v pron pp n -mrph
ecouterPenK
féw  
right!
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
wònù bóómô dɛ̀ɛ̀màn kóò lè tɔ̀  
this is to help us
wonu bi ómò dɛ̀ɛman kóo lè tɔ̀
wo -nu bi ómà dɛ̀ɛman kóo lè tɔ̀
that -PL be 1PL.INCL help thing FOC in
pron/dtm -mrph cop pron v n prt pp
ecouterPenK
mhm  
yes
mhm
mhm
yes
itj
ecouterSanK
wònù bólo mô dɛ̀ɛ̀màn kóò lè tɔ̀  
this is to help us
wonu bólo ómò dɛ̀ɛman kóo lè tɔ̀
wo -nu bólo ómà dɛ̀ɛman kóo lè tɔ̀
that -PL arm 1PL.INCL help thing FOC in
pron/dtm -mrph n/pp pron v n prt pp
ecouterPenK
àn ní nà háá Kánkálábɛ́, àn mání bɔ́ɔ Dàlàbáà,  
they come to Kankalabe, and then they leave from Dalaba
an ni nà háa Kánkalabɛ, an máni bɔ́ Dàlabá,
anu ni nà háa Kánkalabɛ anu máni bɔ́ Dàlabá
3PL OPT come until TOPON 3PL COND leave TOPON
pron pm v conj/prep n.prop pron pm v n.prop
ecouterSanK
Kónakri  
Conakry
Kɔ́nakri
Kɔ́nakri
TOPON
n.prop
ecouterPenK
àn ma̋ní bɔ́ Kɔ́nákrí àn ní nâà Dàlàbáà àn í nâàlà há Máámún dɛ̋è .. àn nì rènyóɲɛ̀ ꜜlásìgì ɲɔ̀  
The leave from Conakry, they come to Dalaba, they come to Mamou, and the have meetings (where they set the price)
an máni bɔ́ Kɔ́nakri, an ni nà Dàlabá, an i nàla Máamun dɛ́, an ni rènyóɲɛ̀ lasìgi ɲɔ
anu máni bɔ́ Kɔ́nakri anu ni nà Dàlabá anu bi nà -la Máamun dɛ́ anu ni rènyon -È la- sìgi ɲɔ
3PL COND leave TOPON 3PL OPT come TOPON 3PL be come -GER TOPON TRUH.FOC 3PL OPT meeting -ART CAUS- sit there
pron pm v n.prop pron pm v n.prop pron cop v -mrph n.prop prt pron pm n -mrph mrph- v n/adv
ecouterSanK
aha  
aha!
aha
aha
ecouterPenK
àn mánî rènyóɲɛ̀ làsìgì ɲɔ̀ àn ì kánbá ɲɔ́gɔ̀n mà  
they make a meeting and they contrive together
an máni rènyóɲɛ̀ lasìgi ɲɔ an i kánba ɲɔ́gɔn mà
anu máni rènyon -È la- sìgi ɲɔ anu si kánba ɲɔ́gɔn mà
3PL COND meeting -ART CAUS- sit there 3PL POT harbor.mischief one_another to
pron pm n -mrph mrph- v n/adv pron pm v pron pp
ecouterSanK
àn ì kánbá ɲɔ́gɔ̀n mà  
they contrive together
an i kánba ɲɔ́gɔn ma
anu si kánba ɲɔ́gɔn ma
3PL POT harbor.mischief one_another 1PL
pron pm v pron pron
ecouterPenK
àn bì tàtúèlà wő, àwà sì àllá sɔ̀ntà wò ɲɔ́ íttinɛla  
they take the ?? (tatu) and if God allows, they take away the money (ittingol PUL 'extort money')
an bi tátuela wő, áwà si állà sɔ̀nta, wo ɲɔ́ɔ íttinɛla
anu bi tátue -la wő áwà si állà sɔ̀n -ta wo ɲɔ́ɔ íttinɛ -la
3PL be ? -GER UNIV well POT God agree -PST.INTR that there ETRG.PUL -GER
pron cop v -mrph dtm itj pm n v -mrph pron/dtm n/adv v -mrph
ecouterSanK
à téé gàsɛ̌  
this wouldn't work
a tée gàsɛ
a tée gàsɛ
3SG NEG.POT be.possible
pron pm v
ecouterAlaK
à tée gàsɛ̋  
this wouldn't work
a tée gásɛ
a tée gásɛ
3SG NEG.POT be.possible
pron pm v
ecouterSanK
àwà wò tàmààtì kóè dòő .. síttá òmò nà fɛ̀lɛ̋ .. ómò sí mòò.. ómò kánì mò dɔ̀ɔ̀lɛ́ɛ̀ tìɲá tàmáátè tɔ̀  
this business with tomatoes, it's better to look at it first, so that we don't waste our energy
áwà wo tàmáati kóè dóo, sítta ómò ni a fɛ́lɛ, ómò káni ma dòolɛ́ɛ̀ tìɲa tàmáatè tɔ̀
áwà wo tàmáati kóo -È dóo sítta ómà ni a fɛ́lɛ ómà káni ma dòolɛ -È tìɲan tàmáati -È tɔ̀
well that tomato thing -ART one it's_better_to 1PL.INCL OPT 3SG watch 1PL.INCL IMP.NEG 1PL power -ART go.bad tomato -ART in
itj pron/dtm n n -mrph pron conj pron pm pronv pron pm pron n -mrph v n -mrph pp
ecouterPenK
áwà féw!  
right
áwà féw!
áwà féw
well at.all
itj itj
ecouterSanK
i bílíí dôòlɛ̀ là ì bélé fɛ̀n dò là  
If you don't have your power, you don't have anything
i béle i dòolɛ́ɛ̀ là, i béle fɛ́n do là
i béle i dòolɛ -È là i béle fɛ́n do là
2SG COP.NEG 2SG power -ART LOC 2SG COP.NEG thing INDEF LOC
pron cop pron n -mrph pp pron cop n dtm pp
ecouterAlaK
féw!  
right
féw!
féw
at.all
itj
ecouterSanK
béngúrè bíì bòlò ì kó kɔ̀tɛ́ɛ̀ kàá í lè Pɛ́nda, kó ?? ì là déɲɛ̀nù bíì bòlò yàn̋  
You have a family, you Penda, you have children
béngurè bi i bólo, i kó kɔ̀tɛ́ɛ̀ káa, i lè Pɛ̀ndá, kó i la déɲɛ̀nu bi i bólo yàn
béngure bi i bólo i kó kɔ̀tɛ́ɛ̀ káa i lè Pɛ̀ndá kó i la dén -È -nu bi i bólo yàn
family be 2SG arm 2SG say now this.way 2SG FOC NOM.F say 2SG POSS child -ART -PL be 2SG arm here
n cop pron n/pp pron quot adv/conj pp pron prt n.prop quot pron conn n -mrph -mrph cop pron n/pp n/adv
ecouterSanK
déɲɛ̀nù níì mâàmàréɲɛ̀nu fɔ̋pù ì yàn ... wòɲɔ bóɲɛ̀ fààlèn tɛ̋f  
the children and the grand childre, the house is full of them
déɲɛ̀nu nin i màamaréɲɛ̀nu woɲɔ bóɲɛ̀ fálen tɛ̋f
dén -È -nu nin i màamarén -È -nu wo - ɲɔ bón -È fá -len tɛ̋f
and 2SG grandchild -ART -PL that - there house -ART fill -PC.STAT EMPH
conn pron n -mrph -mrph pron/dtm - n/adv n -mrph v -mrph adv
ecouterPenK
àwà bóɲè fàlèn tɛ̋f  
they fill the house
áwà bóɲɛ̀ fálen tɛ̋f
áwà bón -È fá -len tɛ̋f
well house -ART fill -PC.STAT EMPH
itj n -mrph v -mrph adv
ecouterSanK
án târàn háá kɔ̀tɛ̋ ... ì bíí wàkkìlá lè ì ní wòn nàbàlù mín nà à bélé sɔ̀tɔ̀là  
and so you work in order to get money how to feed them, and you don't get it
a i tàran háa kɔ̀tɛ́ɛ̀ i bi i wàkkílɛla lè, i ni won nabálu min nà a béle sɔ̀tɔla
a si tàran háa kɔ̀tɛ́ɛ̀ i bi i wàkkílɛ -la lè i ni wo -nu la- bálu min là a béle sɔ̀tɔ -la
3SG POT find until now 2SG be 2SG be.courageous -GER FOC 2SG OPT that -PL CAUS- be.alive REL LOC 3SG COP.NEG get -GER
pron pm v conj/prep adv/conj pron cop pron v -mrph prt pron pm pron/dtm -mrph mrph- v pron/dtm pp pron cop v -mrph
ecouterPenK
à béle sɔ̀tɔ̀lá  
you don't get it
a béle sɔ̀tɔla
a béle sɔ̀tɔ -la
3SG COP.NEG get -GER
pron cop v -mrph
ecouterSanK
ànù bí .. mínnù báà jókkílén báà jókkílén dè tűn, mô nì pèrdì ... mò kánì gàɲè fe̋w  
We who pursue it with effort we don't get anything, we never win
anu bi.. minnu bi a jókkilen, bi a jɔ́kkilen dè tún, mo ni pèrdi, mo káni gáɲɛ féw
anu bi min -nu bi a jókki -len bi a jɔ́kki -len lè tún mo ni pèrdi mo káni gáɲɛ féw
3PL be REL -PL be 3SG follow -PC.STAT be 3SG follow -PC.STAT FOC only 1PL OPT lose 1PL IMP.NEG win at.all
pron cop pron/dtm -mrph cop pron v -mrph cop pron v -mrph prt prt pron pm v pron pm v itj
ecouterPenK
mó nì pèrdì tűn  
so that we loose
mo ni pèrdi tún
mo ni pèrdi tún
1PL OPT lose only
pron pm v prt
ecouterSanK
àwà háráy tàmàatì kóè ɔ̋n  
and this affair with the tomatoes
áwà háray tàmáati kóè ɔn
áwà háray tàmáati kóo -È ɔn
well so tomato thing -ART DISC
itj conj n n -mrph dtm
ecouterSanK
ǹ sì mín fɔ̀ ò ye̋n  
that what I will tell you
n si min fɔ́ o yèn
n si min fɔ́ o yèn
1SG POT REL say 2PL BNF
pron pm pron/dtm v pron pp
ecouterSanK
tààtá Âlàrbà kà kɛ̀ pònpìtɛ́rè mín súgè sàn ... ómò ꜜómò dòolɛ́ɛ̀ dòn wò tɔ̀ .. ómò ꜜní wò ꜜwálì  
The seeds that aunt Alarba has bought, we will put our enery in it and we will work with it
táata Álarba ka pònpitɛ́ɛrè min súgè sàn ómò ómò dòolɛ́ɛ̀ dòn wo tɔ̀, ómò ni wo wáli
táata Álarba ka pònpitɛ́ɛri -È min súgu -È sàn ómà ómà dòolɛ -È dòn wo tɔ̀ ómà ni wo wáli
elder NOM.F PST.TR this potato -ART REL seed -ART buy 1PL.INCL 1PL.INCL power -ART enter that in 1PL.INCL OPT that work
n n.prop pm pron/dtm n -mrph pron/dtm n -mrph v pron pron n -mrph v pron/dtm pp pron pm pron/dtm v
ecouterSanK
wò lé ꜜsí ómò bátá bántɛ̀  
this will be very successful here
wo lè si ómò bàta bántɛ
wo lè si ómà bàta bántɛ
that FOC POT 1PL.INCL at bring profit
pron/dtm prt pm pron n/pp v
ecouterSanK
tàmáátè kɛ̀ sì ísín be̋lè ... à téê ꜜómò bántɛ̋  
and the tomatoes, if there is no factory, this wouldn't bring us profit
tàmáatè kɛ, sì ísin béle, a tée ómò bántɛ
tàmáati -È sì ísin béle a tée ómà bántɛ
tomato -ART this if factory COP.NEG 3SG NEG.POT 1PL.INCL bring profit
n -mrph pron/dtm conj n cop pron pm pron v
ecouterSanK
ànù főő táá máá kɔ̂tɛ̀ wàlìlà  
everybody made it like this now, working
an fóo báti a má kɔ̀tɛ́ɛ̀ wálila
anu főo báti a má kɔ̀tɛ́ɛ̀ wáli -la
3PL UNIV PRF 3SG do now work -GER
pron dtm pm pron v adv/conj v -mrph
ecouterSanK
tàmáátè kɛ̀ ... dàmú lè mù míì dámúlàmà dúníyà főó là  
This tomatoes, this is the food which can be eaten by anybody.
tàmáatè kɛ, dámu lè mu min i dámulama dúniɲà fóo là
tàmáati -È dámu lè mu min bi dámu -la -ma dúniya -È főo là
tomato -ART this eat FOC IDENT REL be eat -GER -PASS world -ART UNIV LOC
n -mrph pron/dtm v prt cop pron/dtm cop v -mrph -mrph n -mrph dtm pp
ecouterSanK
bá dóó í bɔ́ɔ́lá kɔ̀tɛ̀ɛ̀ .. wà pòrtò dúgèn tɔ̀ ... kɛ̀ kólènù fɔ́pú í nâàlà ꜜà ì bɔ́lá pòrtòdúgèn tɔ̀ lè  
some of them come from the land of white people, all these seeds come from the land of white people
ɓá dóo i bɔ́la kɔ̀tɛ́ɛ̀ wà pòrto dùgéèn tɔ̀, kólènu fɔ́pu i nàla a i bɔ́la pòrto dùgéèn tɔ̀ lè
ɓá dóo bi bɔ́ -la kɔ̀tɛ́ɛ̀ wàna pòrto dùgu -È -nu tɔ̀ kólo -È -nu fɔ̋p bi nà -la a bi bɔ́ -la pòrto dùgu -È -nu tɔ̀ lè
as one be leave -GER now for.example white.man soil -ART -PL in this bone -ART -PL all be come -GER 3SG be leave -GER white.man soil -ART -PL in FOC
conj pron cop v -mrph adv/conj conj n n -mrph -mrph pp pron/dtm n -mrph -mrph pron cop v -mrph pron cop v -mrph n n -mrph -mrph pp prt
ecouterSanK
ì mánâà mɔ̀ɛ̀ ànù báà fɔ̀lèn ... pákɛ̀ ꜜmín mà ... pákɛ̀ bɔ́ɔ̀tɔ̀ndén .. tàmààtì kólè ꜜbɔ́ɔ̀tɔ̀ndén  
when you hear them talk about this bag, about the little bag with the grains,
i mán' a mɔ́ɛ an bi a fɔ́len pákɛ̀ min mà, tàmáati kólè bɔ́ɔtɔnden
i máni a mɔ́ɛ anu bi a fɔ́ -len pákɛ -È min mà tàmáati kólo -È bɔ́ɔtɔ -nden
2SG COND 3SG hear 3PL be 3SG say -PC.STAT bag -ART REL to tomato bone -ART small_bag -DIM
pron pm pron v pron cop pron v -mrph n -mrph pron/dtm pp n n -mrph n -mrph
ecouterSanK
ànù báá sààlèn ɲɔ́ là kóó ... Ròmàn  
they call it there Roman
an bi a sálen ɲɔ́ɔ là kó Ròman
anu bi a sá -len ɲɔ́ɔ là kó Ròman
3PL be 3SG lie -PC.STAT there LOC say ETRG.FR
pron cop pron v -mrph n/adv pp quot n
ecouterSanK
Ròmán wò .. pòrtéènù dè ꜜká wò ꜜláɲà Fáránsì  
The Roman, it's the white people who dry it in France
Ròman wo, pòrtéènu dè ka wo laɲà Fáransi
Ròman wo pòrto -È -nu lè ka wo la- ɲà Fáransi
ETRG.FR that white.man -ART -PL FOC PST.TR that CAUS- dry France
n pron/dtm n -mrph -mrph prt pm pron/dtm mrph- v n.loc
ecouterSanK
wò lé fîsà kèldìla  
This is important
wo lè fìsa kéldila
wo lè fìsa kélɗi -la
that FOC be.better be.important -GER
pron/dtm prt adjP v -mrph
ecouterPenK
áha, wò lé fìsà kèldìlà  
yes, this is the best thing
áha wo lè fìsa kéldila
hɛ́ɛ wo lè fìsa kélɗi -la
EXCL that FOC be.better be.important -GER
itj pron/dtm prt adjP v -mrph
ecouterSanK
áwà dóón túgún ꜜtáà làbɔ̀ɔ̋ ... kò Sɛ́lɛ́ksyón  
and others make those that are called "Seleksyon"
áwà dóonu tugun ti a labɔ́ kó Sɛ́lɛksyon
áwà dóo -nu tugun báti a la- bɔ́ kó Sɛ́lɛksyon
well one -PL again PRF 3SG CAUS- leave say ETRG.FR
itj pron -mrph dtm pm pron mrph- v quot n
ecouterSanK
ròmán sɛ̀lɛ̀ksyòn  
the Selection of Roman
Ròman Sɛ́lɛksyon
Ròman Sɛ́lɛksyon
ETRG.FR ETRG.FR
n n
ecouterSanK
ì mání wô súgè sǎn ... à ní tòlì .. mò lá dùgéè tɔ̀  
when you buy this seeds, they rot in our earth
i máni wo súgè sàn a ni tòli mo la dùgéè tɔ̀
i máni wo súgu -È sàn a ni tòli mo la dùgu -È tɔ̀
2SG COND that seed -ART buy 3SG OPT rot 1PL POSS soil -ART in
pron pm pron/dtm n -mrph v pron pm v pron conn n -mrph pp
ecouterAlaK
à ní tòlì ... à ní tòlì  
they rot
a ni tòli, a ni tòli
a ni tòli a ni tòli
3SG OPT rot 3SG OPT rot
pron pm v pron pm v
ecouterSanK
à ní tòlì  
they rot
a ni tòli
a ni tòli
3SG OPT rot
pron pm v
ecouterAlaK
féw  
absolutely
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
sì ì báá sànnà sɛ́lɛ́ksyóɲɛ̀ kààmìn ì kání wó sàn  
if you are going to buy that one which is called "selection" you shouldn't buy it
sì i bi a sànna Sɛ́lɛksyoɲɛ̀ káamìn, i káni wo sàn
sì i bi a sàn -la Sɛ́lɛksyon -È káamìn i káni wo sàn
if 2SG be 3SG buy -GER ETRG.FR -ART where 2SG IMP.NEG that buy
conj pron cop pron v -mrph n -mrph adv pron pm pron/dtm v
ecouterPenK
áwà  
okay
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
Rómán ꜜbí káámìń Fráns  
and there where it's (written) Roman, France
Ròman bi káamìn, Fráns
Ròman bi káamìn Fráns
ETRG.FR be where France
n cop adv n.loc
ecouterSanK
Fàrànsí mɔ̀gɛ́ɛ̀nù  
the French people
Fáransi mɔ̀gɛ́ɛ̀nu
Fáransi mɔ̀gɔ -È -nu
France man -ART -PL
n.loc n -mrph -mrph
ecouterSanK
wò mín ꜜbɔ́lá.. tàmáátè mín sààlàmà Fàrànsi̋  
those that come from.. the tomatoes that come from France
wo min i bɔ́la.. tàmáatè min sálama Fáransi
wo min bi bɔ́ -la tàmáati -È min sála -ma Fáransi
that REL be leave -GER tomato -ART REL head -PASS France
pron/dtm pron/dtm cop v -mrph n -mrph pron/dtm n -mrph n.loc
ecouterSanK
wò lé kà ɲìn ómò yén Làgínɛ́ yàn  
this is good for us in Guinea
wo lè ka ɲìn ómò yèn Làginɛ yàn
wo lè ka ɲìn ómà yèn Làginɛ yàn
that FOC PST.TR be_good 1PL.INCL BNF Guinea here
pron/dtm prt pm v pron pp n.loc n/adv
ecouterPenK
áwà  
okay
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
tɛ̀ntɛ̀ni̋ ... Sáájóyá ómò bí yàn ꜜkáámìn  
Tenteni and Saajoya, where we are
tɛ̀ntɛní, Sáajoya ómò bi yàn káamìn
tɛ̀ntɛní Sáajoya ómà bi yàn káamìn
especially TOPON 1PL.INCL be here where
adv n.prop pron cop n/adv adv
ecouterSanK
ómò lá kɛ̀ ꜜSáájóyá máákítè bàtì tɔ̀gɔ̀ tàbɔ̋  
our market of Saajoya is well-known
ómò la Sáajoya máakitè báti tabɔ́
ómà la Sáajoya máakiti -È báti tabɔ́
1PL.INCL POSS this TOPON market -ART PRF appear
pron conn pron/dtm n.prop n -mrph pm v
ecouterPenK
kɔ̀nɔ̀ nàafùlù bélé sɔ̀tɔ̀là  
buy you don't get profit
kɔ̀nɔ nàafúlu béle sɔ̀tɔla
kɔ̀nɔ nàafúlu béle sɔ̀tɔ -la
but wealth COP.NEG get -GER
conj n cop v -mrph
ecouterAlaK
nááfúlù bélé sɔ̂tɔ̀là  
you don't get profit
nàafúlu béle sɔ̀tɔla
nàafúlu béle sɔ̀tɔ -la
wealth COP.NEG get -GER
n cop v -mrph
ecouterSanK
à bélé sɔ̀tɔ̀lá  
you don't get it
a béle sɔ̀tɔla
a béle sɔ̀tɔ -la
3SG COP.NEG get -GER
pron cop v -mrph
ecouterAlaK
nááfúlú bélé sɔ̀tɔ̀là féw  
you don't get any profit
nàafúlu béle sɔ̀tɔla féw
nàafúlu béle sɔ̀tɔ -la féw
wealth COP.NEG get -GER at.all
n cop v -mrph itj
ecouterSanK
ì síí bɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀ ì náá fɛ̀lɛ̀ ì náá tàrán ... súprɛ́fɛ́kírè fóppu tàmààtìsàlàà lè mù  
You can go out to look and you will see, that all the subprefectures are producers of tomatoes
i si bɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀ i ni a fɛ́lɛ, i ni a tàran, sùprɛfɛtírè fɔ́pu tàmáatilálaà lè mu
i si bɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀ i ni a fɛ́lɛ i ni a tàran sùprɛfɛtíri -È fɔ̋p tàmáati - lá -laa -È lè mu
2SG POT leave now 2SG OPT 3SG watch 2SG OPT 3SG find sous.prefecture -ART all tomato - lie -AG -ART FOC IDENT
pron pm v adv/conj pron pm pron v pron pm pron v n -mrphpron n - v -mrph -mrph prt cop
ecouterSanK
i̋sín bèlé  
there is no factory
ísin béle
ísin béle
factory COP.NEG
n cop
ecouterPenK
ísín béle̋  
there is no factory
ísin béle
ísin béle
factory COP.NEG
n cop
ecouterSanK
pòrtéènù ꜜmínnù ꜜmó dɛ̀ɛ̀mànnà ànù bélé mò dɛ̀ɛ̀mànna̋ ... àn ì kólè nààtìlá mò yén kɔ̀nɔ̀ àn bélé mò dɛ̀ɛ̀mànná  
the whit people who are to help us, they don't help us, they give us seeds, but they don't help us
pòrtéènu minnu mo dɛ̀ɛmanna, anu béle mo dɛ̀ɛmanna, an i kólè nàatila mo yèn, kɔ̀nɔ an béle mo dɛ̀ɛmanna
pòrto -È -nu min -nu mo dɛ̀ɛman -la anu béle mo dɛ̀ɛman -la anu bi kólo -È nàati -la mo yèn kɔ̀nɔ anu béle mo dɛ̀ɛman -la
white.man -ART -PL REL -PL 1PL help -GER 3PL COP.NEG 1PL help -GER 3PL be bone -ART bring -GER 1PL BNF but 3PL COP.NEG 1PL help -GER
n -mrph -mrph pron/dtm -mrph pron v -mrph pron cop pron v -mrph pron cop n -mrph v -mrph pron pp conj pron cop pron v -mrph
ecouterSanK
ànù bélè mò dɛ̀ɛ̀mànná  
they don't help us
anu béle mo dɛ̀ɛmanna
anu béle mo dɛ̀ɛman -la
3PL COP.NEG 1PL help -GER
pron cop pron v -mrph
ecouterAlaK
féw  
at all
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
̀àwàà ɛ̀ pòrtéènù ànù ì bɔ́ɔ́lén bűyi̋  
there are a lot of varieties of the chilly pepper
áwà, pòrtéènu, anu i bɔ́len búyi
áwà pòrto -È -nu anu bi bɔ́ -len búyi
well capsicum -ART -PL 3PL be leave -PC.STAT much
itj n -mrph -mrph pron cop v -mrph pron/dtm
ecouterSanK
sì ì kà dóón náá.. ꜛsúgè jìga̋à .. à bélê kélɗílà kɔ̀nɔ̀ kɛ̀ Rőmàn Fàránsènù  
if you take certain seeds, it won't be good. only Roman, the French one
sì i ka dóonu na súgè jíga, a béle kélɗila, kɔ̀nɔ Rɔ́màn, Fàránsènu
sì i ka dóo -nu la súgu -È jíga a béle kélɗi -la kɔ̀nɔ Rɔ́màn Fàransí -nu
if 2SG PST.TR one -PL POSS seed -ART take 3SG COP.NEG be.important -GER but this NOM France -PL
conj pron pm pron -mrph conn n -mrph vt pron cop vi -mrph conj pron/dtm n.prop n.loc -mrph
ecouterSanK
wòn nà Rómán kèèɲìn  
those (the grains) of Roman are good
won na Róman kèeɲin
wo -nu la Ròman kèeɲin
that -PL POSS ETRG.FR pretty
pron/dtm -mrph conn n adjAP
ecouterPenK
àa̋ târàn nɔ́n túsúr wó lè míí kàrànde̋n wőllè mò là síìlá wò là  
it is that you, who are educated, it's you who make the choice
a i tàran nɔn túsur wo lè min kàranden, wo lè lè mo la súbɛ wo là
a si tàran nɔn tún wo lè min kàran -nden wo lè lè mo la súbɛ wo là
3SG POT find but only that FOC REL study -PC.STAT that FOC FOC 1PL POSS chooe that LOC
pron pm v itj prt pron/dtm prt pron/dtm v -mrph pron/dtm prt prt pron conn v pron/dtm pp
ecouterSanK
kɛ̀nɛ́n kóní ómò kɛ̀nɛ́n kóní mársándísè mán ná mó bélé ɲɔ́gɔ̀n yènnà, lúumɛ̀, sàà t tága lúumɛ̀ tɔ̀ màkáláá sànnà lè  
sometimes, when the products arrive, we don't see each other, in the marker every one is at the market place and everyone sells by himself
kɛ̀nɛ́n kòní, mársandisè mán nà mo béle ɲɔ́gɔn yénna, lúumɛ̀ sì a ti tága lúumɛ̀ tɔ̀, màkálaba a sànna lè
kɛ̀nɛ́n kòní mársandisi -È máni nà mo béle ɲɔ́gɔn yén -la lúumɔ -È sì a báti tága lúumɔ -È tɔ̀ mɔ̀kála a sàn -la lè
at.first isn't it? merchandise -ART COND come 1PL COP.NEG one_another see -GER market -ART if 3SG PRF go market -ART in everyone 3SG buy -GER FOC
adv conj n -mrph pm v pron cop pron v -mrph n -mrph conj pron pm v n -mrph pp pron pron v -mrph prt
ecouterPenK
áwà  
well
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
ò káà lɔ̀n hàyì pónpítɛ́r súgè bɔ̀ɔ̀lá Fàrànsí  
You know, even the seeds come from France
o ka a lɔ́n, háyi pònpitɛ́ɛri súgè bɔ́la Fàransí
o ka a lɔ́n háyi pònpitɛ́ɛri súgu -È bɔ́ -la Fáransi
2PL PST.TR 3SG know even potato seed -ART leave -GER France
pron pm pron v conj/prep n n -mrph v -mrph n.loc
ecouterPenK
híii  
yes
híi
ɛ́ɛy
yes
itj
ecouterSanK
Fàrànsí lè mù  
It's French
Fàransí lè mu
Fáransi lè mu
France FOC IDENT
n.loc prt cop
ecouterPenK
à pònpìtɛ̀ɛ̀rì súgè kɛ̀n tùgűǹ .. kɛ̀n túgún dóónú mání kɔ̀ri̋ .. àn ì dénná à mɛ̀sɛ̀màndén dè  
But even these popato seeds, them too, when they are exhausted, they produce small vegetables
áwà pònpitɛ́ɛri súgè kɛnu tugun dóonu mán kɔ̀ri a i dénna a mɛ̀sɛmandèn lè
áwà pònpitɛ́ɛri súgu -È -nu tugun dóo -nu máni kɔ̀ri a bi dén -la a mɛ̀sɛman -nden -È -nu lè
well potato seed -ART this -PL again one -PL COND be.tired 3SG be bear.fruit -GER 3SG small -DIM -ART -PL FOC
itj n n -mrph pron/dtm -mrph dtm pron -mrph pm v pron cop v -mrph pron adjP -mrph -mrph -mrph prt
ecouterAlaK
mɛ̀sɛma  
small ones
mɛ̀sɛma
mɛ̀sɛman
small
adjP
ecouterSanK
àwà wò nɔ́n téé kììmà <àháá!>  
Well, this one cannot be planted
áwà wo nɔn tée kìma
áwà wo nɔn tée kì -ma
well that but NEG.POT plant -PASS
itj pron/dtm itj pm v -mrph
ecouterSanK
mínnù ꜜyáà là sáákúèn tɔ̀  
those that are in bags (the imported potato)
minnu bi a la sáakuènu tɔ̀
min -nu bi a la sáku -È -nu tɔ̀
REL -PL be 3SG POSS bag -ART -PL in
pron/dtm -mrph cop pron conn n -mrph -mrph pp
ecouterSanK
pòrtéènù mín mà ɛ́ndísè  
those that the white people call "indice"
pòrtéènu min mà ɛ́ndise
pòrto -È -nu min mà ɛ́ndise
white.man -ART -PL REL to ETRG.FR
n -mrph -mrph pron/dtm pp n
ecouterSanK
hárá kélén kálá kántá kɛ́ lɛ̀ɛ̀múnɛ̀ là ... ɛ́ndísè lè wò  
each one is as big as this orange [taking in his hand an orange tha tis lying at his feet], that's the "the endice"
hára kélen kàla kánta lɛ̀ɛmúnɛ̀ là, ɛ́ndise lè wo
háray kélen kàla kán -ta lɛ̀ɛmúnɛ -È là ɛ́ndise lè wo
so one stick ought -PST.INTR this orange -ART LOC ETRG.FR FOC that
conj num n v -mrph pron/dtm n -mrph pp n prt pron/dtm
ecouterSanK
kɛ̀ɛ́ lɛ̀ɛ̀múnɛ̀ ì ɲáá kɛ́ mìn nàrá .. pónpítɛ́rí kélén ka̋la̋ ka̋nta̋ kɛ̋ là ǎn dê là súgè lè kɛ̀  
this orang which is before your eyes, each potato is equal to this one, this is their grains
lɛ̀ɛmúnɛ i ɲáa kɛɛ min nàra, pònpitɛ́ɛri kélen kála kánta kɛɛ là, an dè la súgè lè
lɛ̀ɛmúnɛ i ɲáa min nàra pònpitɛ́ɛri kélen kála kán -ta là anu lè la súgu -È lè
this orange 2SG eye this REL ? potato one every ought -PST.INTR this LOC 3PL FOC POSS seed -ART FOC this
pron/dtm n pron n pron/dtm pron/dtm ? n num pron v -mrph pron/dtm pp pron prt conn n -mrph prt pron/dtm
ecouterSanK
ómó lé kɛ́n dé lé mà à tí kòlìyá  
this is about what we say: it is fully grown
ómò lè kɛn dè lè mà, a ti kòliya
ómà lè -nu lè lè mà a báti kòliya
1PL.INCL FOC this -PL FOC FOC to 3SG PRF grow.up
pron prt pron/dtm -mrph prt prt pp pron pm v
ecouterSanK
sì wò tí nà sáákúè tɔ̀ háráy wùrí púttíndè bɔ́ɔ́láà là dóndén kíí lè .. dóndén ki̋  
If you take from a bag not even a tiny little one like this, a tiny little one like this [making a gesture with to fingers like holding a fly to give the idea of how small it is]
si wo ti nà sáakuè tɔ̀, háray wúri púttinden bɔ́la a là dóndèn kíi lè, dóndèn kíi
si wo báti nà sáku -È tɔ̀ háray wúri púttinden bɔ́ -la a là dóndèn kíi lè dóndèn kíi
POT that PRF come bag -ART in so ETRG.PUL a little leave -GER 3SG LOC little thus FOC little thus
pm pron/dtm pm v n -mrph pp conj prt adv v -mrph pron pp dtm/adv/pron adv prt dtm/adv/pron adv
ecouterSanK
wò púttíndén ì mánì wò kì wò mánì fɔ̀lɔ̀ ꜜdénnà .. sàà ká sàbà pɛ́t sà wó mù kìlò nín fɛ̀kkɛ́rɛ̀ lè ꜜmá kìló fìlà  
this little one, when you plant it and it starts giving fruit, when it gives only three, this is one and a half kilogramms or two kilogramms
wo púttinden, i máni wo kì wo máni fɔ́lɔ dénna, sì a ka sàba pɛ̋t sá wo mu kìlo nin fɛ̀kkɛ́rɛ lè máa kìlo fìla
wo púttinden i máni wo kì wo máni fɔ́lɔ dén -la sì a ka sàba pɛ̋t lá wo mu kílo nin fɛ̀kkɛ́rɛ lè máa kílo fìla
that a little 2SG COND that plant that COND start bear.fruit -GER if 3SG PST.TR three only lie that IDENT kilometre and half FOC or kilometre two
pron/dtm adv pron pm pron/dtm v pron/dtm pm v v -mrph conj pron pm num adv v pron/dtm cop n conn n prt conj n num
ecouterSanK
àwà .. ómò là máákítè .. kɛ̀ àsɛ́wɛ̀ tànbìleɲɛ̀ à máá márse̋  
well in our market, last Saturday, it didn't work
áwà, ómò la máakitè, àsɛ́wɛ̀ tànbileɲɛ̀ a máa márse
áwà ómà la máakiti -È àsɛ́wɛ -È tànbi -len -È a máa márse
well 1PL.INCL POSS market -ART this Saturday -ART pass -PC.STAT -ART 3SG NEG.PRF sell
itj pron conn n -mrph pron/dtm n/n.loc -mrph v -mrph -mrph pron pm v
ecouterAlaK
à máá màrsé féw, à máa mársé féw,  
it didn't sell at all, it didn't sell at all
a máa márse féw, a máa márse féw,
a máa márse féw a máa márse féw
3SG NEG.PRF sell at.all 3SG NEG.PRF sell at.all
pron pm v itj pron pm v itj
ecouterSanK
tàmààtì tánkóɲè wúlù mùgán  
for one basin of tomatoes twenty thousand
tàmáati tánkoɲɛ̀ wúlu mùgan
tàmáati tánkon -È wúlu mùgan
tomato basin -ART thousand twenty
n n -mrph num num
ecouterAlaK
wúlú tán nîn lòòlù  
fifteen thousand
wúlu tán nin lóolu
wúlu tán nin lóolu
thousand ten and five
num num conn num
ecouterSanK
sàá tí fɔ̀lɔ̀ kìsán .. ò káà lɔ̀n .. hárày à máá ɲín  
if it has started now, you know, it's not good for people
s' a ti fɔ́lɔ kísan, o ka a lɔ́n, háray a máa ɲìn
si a báti fɔ́lɔ kísan wo ka a lɔ́n háray a máa ɲìn
POT 3SG PRF start immediately 2PL PST.TR 3SG know so 3SG NEG.PRF be_good
pm pron pm v adv pron pm pron v conj pron pm v
ecouterSanK
háráy yàngɛ̀ mù mɛ́ɛ́rɛ́ lè là  
and the suffering is for nothing (meere PUL 'nothing')
háray yángɛ̀ mu mɛ́ɛrɛ lè là
háray yángɛ -È mu mɛ́ɛrɛ lè là
so problem -ART IDENT ETRG.PUL FOC LOC
conj n -mrph cop n prt pp
ecouterSanK
àwà kɛ́ kɔ̀rɔ̀ kóè tùgùn kɔ̀rɔ kóè .. kɔ̀rɔ̀ kóè .. ő lè kà dóndén sɔ̂tɔ̀ ꜜnùn?  
and as for the rice, have you got a little bit of it?
áwà kɔ̀rɔ kóè tugun, kɔ̀rɔ kóè, wo lè ka dóndèn sɔ̀tɔ nùn?
áwà kɔ̀rɔ kóo -È tugun kɔ̀rɔ kóo -È wo lè ka dóndèn sɔ̀tɔ nùn
well this rice thing -ART again rice thing -ART that FOC PST.TR little get RETR
itj pron/dtm n n -mrph dtm n n -mrph pron/dtm prt pm dtm/adv/pron v dtm
ecouterPenK
àháà mò kà jéè.. jéè máá sɔ̀ń kɔ̀nɔ̋ à kà dóndén mín fòròfárá, mô ká wò lè ꜜmátònbòn  
the water, there was too much water, but the little parts of the field that it spared, and we picked it
áha, jéè.. jéè máa sɔ̀n, kɔ̀nɔ a ka dóndèn min fòrofára, mo ka wo lè matònbon
hɛ́ɛ jíi -È jíi -È máa sɔ̀n kɔ̀nɔ a ka dóndèn min fòrofára mo ka wo lè ma- tònbon
EXCL water -ART water -ART NEG.PRF agree but 3SG PST.TR little REL mix_up 1PL PST.TR that FOC VERB.PL- gather
itj n -mrph n -mrph pm v conj pron pm dtm/adv/pron pron/dtm v pron pm pron/dtm prt mrph- v
ecouterPenK
jéè kàá mò tíɲá nùn ɲìnan kőbèn  
The water has brouth us a lot of bad this year
jéè ka mo tìɲan nùn ɲìnan kóobèn
jíi -È ka mo tìɲan nùn ɲìnan kóobèn
water -ART PST.TR 1PL go.bad RETR this.year much
n -mrph pm pron v dtm adv adv
ecouterSanK
jéè nààtá ɲìnàn  
there was a lot of water this year
jéè nàta ɲìnan
jíi -È nà -ta ɲìnan
water -ART come -PST.INTR this.year
n -mrph v -mrph adv
ecouterAlaK
kóobèn nɔ̀n  
a lot
kóobèn nɔn
kóobèn nɔn
much but
adv itj
ecouterSanK
kɔ̀fí ń dè bélé yàn nún gòyì, ǹ bì Kɔ̀nàkrì  
But me, I was not here, I was in Conakry
kɔ̀fí n dè béle yàn nùn gòyi, n bi Kɔ́nakri
kɔ̀fí n lè béle yàn nùn gòyi n bi Kɔ́nakri
because 1SG FOC COP.NEG here RETR DISC 1SG be TOPON
conj pron prt cop n/adv dtm prt pron cop n.prop
ecouterSanK
ànù ká ǹ kélé mòò.. kélé lún mín kó jéè tì bóɲɛ̀nù lábòyi̋  
they called me.. they called us one dan and told that the water had made the houses fall down
an ka n kéle mo kéle lún min, kó jéè ti bóɲɛ̀n labòyi
anu ka n kéle mo kéle lún min kó jíi -È báti bón -È -nu labòyi
3PL PST.TR 1SG call 1PL call day REL say water -ART PRF house -ART -PL fell
pron pm pron v pron v n pron/dtm quot n -mrph pm n -mrph -mrph v
ecouterPenK
hɛ́ɛ̀ à kà bóɲɛ̀n nábòyì yàn nà  
it made the houses fall here
ɛ́ɛy a ka bóɲɛ̀nu labòyi yàn nà
ɛ́ɛy a ka bón -È -nu labòyi yàn là
yes 3SG PST.TR house -ART -PL fell here LOC
itj pron pm n -mrph -mrph v n/adv pp
ecouterAlaK
féw féw  
right
féw féw
féw féw
at.all at.all
itj itj
ecouterSanK
wò wó lún sángè nàlà Kɔ̀nàkrì ì téé í kùɲɛ́ɛ̀ làbɔ́  
that very day there was such rain in Conakry that you could not take your head out of the house
wo wo lún sángè nàla Kɔ́nakri i tée i kùɲɛ́ɛ̀ labɔ́
wo wo lún sángi -È nà -la Kɔ́nakri i tée i kùn -È la- bɔ́
that that day rain -ART come -GER TOPON 2SG NEG.POT 2SG head -ART CAUS- leave
pron/dtm pron/dtm n n -mrph v -mrph n.prop pron pm pron n -mrph mrph- v
ecouterSanK
hárà ǹ bì ɲɔ́ɔ́ là  
and I was there
hára n bi ɲɔ́ɔ là
háray n bi ɲɔ́ɔ là
so 1SG be there LOC
conj pron cop n/adv pp
ecouterSanK
kɔ̀nɔ̀ jéè mìn nàtà ɲìnán  
but the water that came last year
kɔ̀nɔ jéè min nàta ɲìnan
kɔ̀nɔ jíi -È min nà -ta ɲìnan
but water -ART REL come -PST.INTR this.year
conj n -mrph pron/dtm v -mrph adv
ecouterSanK
hárày ndɛ́rù sànnù búyí tɔ̀ kìnáànù dó mínnù báti wá sàn bíisàgìn sɔ̀tɔ̀ kó ... gìlá .. ànù máá máándɛ́ à súgè là  
(nder PUL 'inside') since many years, the oldmen that are eighty years old, they say that they don't remember such a thing
háray ndɛ́ru sànnu búyi tɔ̀, kìnáà minnu báti wà sàn bíisàgin sɔ̀tɔ anu kó, gìlá anu m' a máandɛ a súgè là
háray ndɛ́ru sàn -nu búyi tɔ̀ kìna -È min -nu báti sàn bíisàgin sɔ̀tɔ anu kó gìlá anu máa a máandɛ a súgu -È là
so ETRG.PUL year -PL much in old.man -ART REL -PL PRF year eighty get 3PL say since 3PL NEG.PRF 3SG wonder 3SG seed -ART LOC
conj conj n -mrph pron/dtm pp n -mrph pron/dtm -mrph pm n num v pron quot conj pron pm pron v pron n -mrph pp
ecouterPenK
ànù máá máándɛ̋  
they don't remember such a thing
anu m' a máandɛ
anu máa a máandɛ
3PL NEG.PRF 3SG wonder
pron pm pron v
ecouterSanK
jéè mìn nàtà ɲìnàn  
the water that came this year
jéè min nàta ɲìnan
jíi -È min nà -ta ɲìnan
water -ART REL come -PST.INTR this.year
n -mrph pron/dtm v -mrph adv
ecouterSanK
wo jéè ka tìɲáarè mà à ká dámuènu tìɲa  
It has made a lot of evil, it has spoilt the food
we jéè ka tìɲárè má, a ka dámuènu tìɲa
wo jíi -È ka tìɲári -È má a ka dámu -È -nu tìɲan
that water -ART PST.TR harm -ART do 3SG PST.TR eat -ART -PL go.bad
pron/dtm n -mrph pm n -mrph v pron pm v -mrph -mrph v
ecouterPenK
à kà dámúènù tìɲà à ká bóɲɛ̀n nábòyì  
it spoilt the food, it fell the houses
a ka dámuènu tìɲa, a ka bóɲɛ̀n nabòyi
a ka dámu -È -nu tìɲan a ka bón -È -nu la- bòyi
3SG PST.TR eat -ART -PL go.bad 3SG PST.TR house -ART -PL CAUS- fall
pron pm v -mrph -mrph v pron pm n -mrph -mrph mrph- v
ecouterSanK
kà bóɲɛ̀n nábòyì  
and fell the houses
kà bóɲɛ̀n nabòyi
kà bón -È -nu la- bòyi
INF house -ART -PL CAUS- fall
pm n -mrph -mrph mrph- v
ecouterAlaK
féw  
right
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
áwà ǹ bá sìkkɛ̀lèn nɔ́n kó ꜜgúvɛ́rnɛ́máɲɛ̀ ꜜbátàà .. à fɛ̀lɛ̋  
I think that the government has taken this in consideration,
áwà, n bi a síkkɛlen nɔn, kó gùvɛ́rnɛmaɲɛ̀ báti a fɛ́lɛ
áwà n bi a síkkɛ -len nɔn kó gùvɛ́rnɛman -È báti a fɛ́lɛ
well 1SG be 3SG suppose -PC.STAT but say government -ART PRF 3SG watch
itj pron cop pron v -mrph itj quot n -mrph pm pron v
ecouterSanK
á tí ɛ̀ɛ̀ .. dóón náwúlí ́àn tí nà mínnù là dámuènù tíɲánta̋ ... kàà yɔ̀gɔ  
they sent some people, they came and gave money to those whose food had been spoilt
a ti dóon nawúli, an ti nà, minnu na dámuèn tìɲata, kà a yɔ́gɔ
a báti dóo -nu la- wúli anu báti nà min -nu la dámu -È -nu tìɲan -ta kà a yɔ́gɔ
3SG PRF one -PL CAUS- get.up 3PL PRF come REL -PL POSS eat -ART -PL go.bad -PST.INTR INF 3SG pay
pron pm pron -mrph mrph- v pron pm v pron/dtm -mrph conn v -mrph -mrph v -mrph pm pron v
ecouterPenK
ɛ̋ɛy a̋ ti̋ dóonu.. ɛ̋y à tí dóndè nàati dɛ̋ àny yèn  
they brought a little bit
ɛ́ɛy a ti dóonu.. a ti dóndèn nàati dɛ́ anu yèn
ɛ́ɛy a báti dóo -nu a báti dóndèn nàati dɛ́ anu yèn
yes 3SG PRF one -PL 3SG PRF little bring TRUH.FOC 3PL BNF
itj pron pm pron -mrph pron pm dtm/adv/pron v prt pron pp
ecouterSanK
à máá nààtì dɛ̋ bútùn bóɲɛ̀nù mínnù bóyìtà  
And those whose houses tfell down, the money for this has not been given yet,
a máa nàati dɛ́ bùtun, bóɲɛ̀nu minnu bòyita
a máa nàati dɛ́ bùtun bón -È -nu min -nu bòyi -ta
3SG NEG.PRF bring TRUH.FOC first house -ART -PL REL -PL fall -PST.INTR
pron pm v prt adv n -mrph -mrph pron/dtm -mrph v -mrph
ecouterSanK
ànù kà dóó lè nàati, gúvɛ́rnɛ́máɲɛ̀ dòòn tùgùn máá .. dóón dè tűn nâàtá kó án í nààle̋n .. àn ní àn nà béngúrè.. kàà fɛ̀lɛ̀  
they brouth some help, but it's not from the government, it was the others who came, they said they came to visit their family (so, there were people living in Conakry but whose parents lived in Dogomet)
an ka dóo lè nàati, gùvɛ́rnɛmaɲɛ̀ dóon tugun máa, dóonu dè tún nàta, kó anu nàlen, an ni an na béngurè.. kà a fɛ́lɛ
anu ka dóo lè nàati gùvɛ́rnɛman -È dóo -nu tugun máa dóo -nu lè tún nà -ta kó anu nà -len anu ni anu la béngure kà a fɛ́lɛ
3PL PST.TR one FOC bring government -ART one -PL again NEG.COP one -PL FOC come -PST.INTR say 3PL come -PC.STAT 3PL OPT 3PL POSS family INF 3SG watch
pron pm pron prt v n -mrph pron -mrph dtm cop pron -mrph prt v -mrph quot pron v -mrph pron pm pron conn n pm pron v
ecouterPenK
kàà fɛ̀lɛ̀  
to visit them
kà a fɛ́lɛ
kà a fɛ́lɛ
INF 3SG watch
pm pron v
ecouterSanK
gúvɛ́rnɛ́máɲɛ̀ ꜜtígítígí máá nà, Álfá Kɔ́ndɛ tígí lá gùvɛ̀rnɛ̀máɲɛ̀ ## máà wò ɲɔ̀ yèn bútùn dɛ́  
The government itself hasn't come yet, the government of Alpha Conde did not come yet
gúvɛrnɛmaɲɛ̀ tígitigi máa nà, a lè, Álfa Kɔ̀ndɛ́ tígi la gúvɛrnɛmaɲɛ̀ mo máa wo ɲɔ́ɔ yén bùtun dɛ́
gúvɛrnɛman -È tígitigi máa nà a lè Álfa Kɔ̀ndɛ́ tígi la gúvɛrnɛman -È mo máa wo ɲɔ́ɔ yén bùtun dɛ́
government -ART exactly NEG.PRF come 3SG FOC NOM.M NOM.CL self POSS government -ART 1PL NEG.PRF that there see first TRUH.FOC
n -mrph dtm/adv pm v pron prt n.prop n dtm conn n -mrph pron pm pron/dtm n/adv v adv prt
ecouterSanK
wò ɲɔ́ɔ́ ́máá nàà bùtún ꜜkɔ̀nɔ̀ án tì nà nɔ̋n àn tàà fóó rɛ́sánsé  
they haven't come yet to help, but they have come to count
wo ɲɔ́ɔ máa nà bùtun, kɔ̀nɔ an ti nà, an báti a fóo rɛ́sanse
wo ɲɔ́ɔ máa nà bùtun kɔ̀nɔ anu báti nà anu báti a főo rɛ́sanse
that there NEG.PRF come first but 3PL PRF come 3PL PRF 3SG UNIV count
pron/dtm n/adv pm v adv conj pron pm v pron pm pron dtm v
ecouterPenK
ànù kà kìlàyáà mín nààtì wònì kóó ánì tàgálá à fɔ́ɔ́la̋ wònù ɲɔ̀ yèn ɲɔ́ là  
the cominssion that they sent, they said, that they would go and tell about it to them there
an ka kílaya min nàati, wonu kó, an i tágala a fɔ́la wonu ɲɔ́ɔ yèn ɲɔ́ɔ là
anu ka kíilaya min nàati wo -nu kó anu bi tága -la a fɔ́ -la wo -nu ɲɔ́ɔ yèn ɲɔ́ɔ là
3PL PST.TR envoy REL bring that -PL say 3PL be go -GER 3SG say -GER that -PL there BNF there LOC
pron pm n pron/dtm v pron/dtm -mrph quot pron cop v -mrph pron v -mrph pron/dtm -mrph n/adv pp n/adv pp
ecouterSanK
báráásè tígí mîn tìɲàle̋n àn tí nàa̋ .. kàrànbágànù tì nà án tì tágá wòő .. ɔ́tɔ́ fìlà .. án tí tágá wó báráásè fɛ̀lɛ́  
and the checkpoint that was broken, they came, the learned men came, they came in two cars, they came to took at the checkpoint
báraasè tígi min tìɲalen, an ti nà, kàranbágànu ti nà, an ti tága wo ɔ́tɔ fìla, an ti tága wo báraasè fɛ́lɛ
báraasi tígi min tìɲan -len anu báti nà kàranbága -È -nu báti nà anu báti tága wo ɔ́tɔ fìla anu báti tága wo báraasi fɛ́lɛ
checkpoint self REL go.bad -PC.STAT 3PL PRF come literate -ART -PL PRF come 3PL PRF go that car two 3PL PRF go that checkpoint watch
n dtm pron/dtm v -mrph pron pm v n -mrph -mrph pm v pron pm v pron/dtm n num pron pm v pron/dtm n v
ecouterSanK
àn dóón ꜜtí wúlí túgún Kɔ́nákri̋  
and the others left from Conakry
an dóon ti wúli tugun Kɔ́nakri
anu dóo -nu báti wúli tugun Kɔ́nakri
3PL one -PL PRF get.up again TOPON
pron pron -mrph pm v dtm n.prop
ecouterSanK
ɛ̋ mő táánú tɔ́gɔ́ lábɔ́ ha̋a̋ Kódù .. Tùgekáànù .. àn tí nà án tí ɲɔ́là tùgùn fɛ̀lɛ́  
we told about them in Kodu, the people of Tuge, they came and the looke there
mo t' anu tɔ́gɔ labɔ́ háa Kódu, Tùgekáànu, an ti nà, an ti ɲɔ́ɔ là tugun fɛ́lɛ
hé mo tée anu tɔ́gɔ la- bɔ́ háa Kódu Tùge -káa -È -nu anu báti nà anu báti ɲɔ́ɔ là tugun fɛ́lɛ
EXCL 1PL NEG.POT 3PL name CAUS- leave until TOPON TOPON -person -ART -PL 3PL PRF come 3PL PRF there LOC again watch
itj pron pm pron n mrph- v conj/prep n.prop n.prop -mrph -mrph -mrph pron pm v pron pm n/adv pp dtm v
ecouterSanK
yàn káá .. Ndùká yàn, ómò náàníɲɛ̀ lá yàn ... Ndùka e.. Ɲìgáyà  
and now, Nduka, our border, Nduka, Gnigaya
yàn káa Ndùka yàn, ómò nàaníɲɛ̀ là yàn, Ndùka, Ɲìgáya
yàn káa Ndùka yàn ómà nàanin -È là yàn Ndùka Ɲìgáya
here this.way NOM.M here 1PL.INCL border -ART LOC here TOPON TOPON
n/adv pp n.prop n/adv pron n -mrph pp n/adv n.prop n.prop
ecouterSanK
ànù bátí fɔ̀lɔ̀ bóɲɛ̀nù sɔ̀ɔ̀là ɲɔ̀ɔ̀ ́Pɛ̀ndà sìì kétà ɲɔ̀ ì ká wò bóɲɛ̀nù yéǹ ... màgàsɛ́ɲɛ̀  
they started to build houses, there, Penda, if you come thre, you would see these houses
anu báti fɔ́lɔ bóɲɛ̀nu sɔ̀la ɲɔ́ɔ, Pɛ̀nda, sì i kéta ɲɔ́ɔ, i ka wo bóɲɛ̀nu yén, màgasɛ́ɲɛ̀
anu báti fɔ́lɔ bón -È -nu lɔ̀ -la ɲɔ́ɔ Pɛ̀nda sì i ké -ta ɲɔ́ɔ i ka wo bón -È -nu yén màgasán -È
3PL PRF start house -ART -PL stop -GER there NOM.F if 2SG arrive -PST.INTR there 2SG PST.TR that house -ART -PL see terminal -ART
pron pm v n -mrph -mrph v -mrph n/adv n.prop conj pron v -mrph n/adv pron pm pron/dtm n -mrph -mrph v n -mrph
ecouterPenK
gúvɛ́rnɛ́mán  
the government
gúvɛrnɛman
gúvɛrnɛman
government
n
ecouterSanK
gúvɛ́rnɛ́mân ꜜtéé ꜜsùúsétí le  
it's not the government it's an association
gúvɛrnɛman tée súseti lè
gúvɛrnɛman tée súseti lè
government NEG.POT companie FOC
n pm n prt
ecouterSanK
an ti màgasɛɲɛ̀nù sɔ̀ndu?? kà ?? k' a wáli  
they built the shops, ??
an ti màgasáɲɛ̀nu sɔ̀ndu?? kà ??? k' a wáli
anu báti màgasán -È -nu sɔ̀ndu?? kà ??? k' a wáli
3PL PRF terminal -ART -PL
pron pm n -mrph -mrph
ecouterSanK
ó mò nì wálì  
so that we work
ómò ni wáli
ómà ni wáli
1PL.INCL OPT work
pron pm v
ecouterPenK
ómò lè ká wò lé lɔ̀n  
that is what we know
ómò lè ka wo lè lɔ́n
ómà lè ka wo lè lɔ́n
1PL.INCL FOC PST.TR that FOC know
pron prt pm pron/dtm prt v
ecouterSanK
ómò nì wálì  
so that we work
ómò ni wáli
ómà ni wáli
1PL.INCL OPT work
pron pm v
ecouterPenK
ómò lè kà kérè lè lɔ̀n mò ì bálúlà wò lé là  
as for us, it's the hoe that we know, we live with it
ómò lè ka kérè lè lɔ́n, mo i bálula wo lè là
ómà lè ka kéri -È lè lɔ́n mo bi bálu -la wo lè là
1PL.INCL FOC PST.TR hoe -ART FOC know 1PL be be.alive -GER that FOC LOC
pron prt pm n -mrph prt v pron cop v -mrph pron/dtm prt pp
ecouterSanK
fòó lè dɛ́ bálà tàdíyálén kɛ́ɛ́ mànsáà là mànsàyáà yèn ..` kɔ̀nɔ̀ nɔ̋n ... fɛ́kkɛ́rɛ̀ ꜜbáá tâdíyálén  
It's not everybody that are happy about the governing of this president, but one half are happy with it
fóo lè dɛ́ béle a tadíyalen mànsáà la mànsayáà yèn, kɔ̀nɔ nɔn fɛ́kkɛrɛ̀ bi a tadíyalen
főo lè dɛ́ béle a tadíya -len mànsa -È la mànsayá -È yèn kɔ̀nɔ nɔn fɛ́kkɛrɛ -È bi a tadíya -len
UNIV FOC TRUH.FOC COP.NEG 3SG be_pleased -PC.STAT this chief -ART POSS power -ART BNF but but half -ART be 3SG be_pleased -PC.STAT
dtm prt prt cop pron v -mrph pron/dtm n -mrph conn n -mrph pp conj itj n -mrph cop pron v -mrph
ecouterPenK
fɛ́kkɛ́rɛ̀ báá tàdíyálén mó lè wálila ???  
one half are happy, we work??
fɛ́kkɛrɛ̀ bi a tadíyalen, mo lè wálila ???
fɛ́kkɛrɛ -È bi a tadíya -len mo lè wáli -la ???
half -ART be 3SG be_pleased -PC.STAT 1PL FOC work -GER
n -mrph cop pron v -mrph pron prt v -mrph
ecouterSanK
ómò lè mɔ̀gɔ̀ndènfìn .. dáábágá déɲɛ̀ téé nùnɗɛ́  
we, the human beings, we are not dumb, ???
ómò lè mɔ̀gɔndenfín dáabaga déɲɛ̀ tée nùnɗɛ
ómà lè mɔ̀gɔndenfín dáa -baga dén -È tée nùnɗɛ
1PL.INCL FOC person mouth -AG2 child -ART NEG.POT ETRG.PUL
pron prt n n -mrph n -mrph pm v
ecouterPenK
ì téé wò yén̋?  
Can't you see?
i tée wo yén?
i tée wo yén
2SG NEG.POT that see
pron pm pron/dtm v
ecouterSanK
mò téé núnɗɛ́  
we won' t ??
mo tée nùnɗɛ
mo tée nùnɗɛ
1PL NEG.POT ETRG.PUL
pron pm v
ecouterSanK
ì káá mɔ́ɛ́ nûn kɛ̀ lé máa mànsáyà jìgà nùn há nún kɔ̀tɛ̀ ángrɛ́ sáákúè dóó táá sɔ̀ngɔ́ sɔ̀tɔ̋  
As you've heard before, if it were not him who has been the president so far the a bag of manure
i ka a mɔ́ɛ nùn, lè máa mànsayáà jìga nùn háa nùn kɔ̀tɛ́ɛ̀, ángre sáakuè, dóo t' a sɔ̀ngɔ sɔ̀tɔ
i ka a mɔ́ɛ nùn lè máa mànsayá -È jìga nùn háa nùn kɔ̀tɛ́ɛ̀ àngre sáku -È dóo tée a sɔ̀ngɔ sɔ̀tɔ
2SG PST.TR 3SG hear RETR this FOC NEG.PRF power -ART vulture RETR until RETR now manure bag -ART one NEG.POT 3SG price get
pron pm pron v dtm pron/dtm prt pm n -mrph n dtm conj/prep dtm adv/conj n n -mrph pron pm pron n v
ecouterPenK
à táá sɔ̀ngɔ́ sɔ̀tɔ̋  
he wouldn't be able to pay for it
a t' a sɔ̀ngɔ sɔ̀tɔ
a tée a sɔ̀ngɔ sɔ̀tɔ
3SG NEG.POT 3SG price get
pron pm pron n v
ecouterSanK
tòléè wo, tòli sáakuè  
the manure, a bag of manure
tòléè wo, tòli sáakuè
tòli -È wo tòli sáku -È
manure -ART that manure bag -ART
n -mrph pron/dtm n n -mrph
ecouterAlaK
féw  
right
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
hárá à bátí kɛ́ɛ́ ́wúlù kɛ̂mɛ̀ nààni̋  
now it's four hundred thousand
hára a báti kɛ́ wúlu kɛ̀mɛ náani
háray a báti kɛ́ wúlu kɛ̀mɛ náani
so 3SG PRF do thousand hundred four
conj pron pm v num num num
ecouterSanK
mísíkíná î wó sɔ̀tɔ̋?  
Can a poor man buy it?
mísikina i wo sɔ̀tɔ?
mísikina si wo sɔ̀tɔ
poor man POT that get
n pm pron/dtm v
ecouterPenK
ɔ́wɔ́yé  
No! Can a man with a lot of children buy it?
òʔóyè!
òʔóyè
no
itj
ecouterSanK
dénbá ì wó sɔ̀tɔ̌?  
Can a man with a lot of children buy it?
dénba si wo sɔ̀tɔ?
dénba si wo sɔ̀tɔ
brest-feeding POT that get
adjAP pm pron/dtm v
ecouterPenK
dénbá téé wó sɔ̀tɔ̋  
a man with a lot of children cannot get it
dénba tée wo sɔ̀tɔ
dénba tée wo sɔ̀tɔ
brest-feeding NEG.POT that get
adjAP pm pron/dtm v
ecouterSanK
àń tàràn ì nì wúlú kɛ̂mɛ̀ náání bɔ́ í lá bóɲɛ̀ là  
So you would have to take four hundred thousand out of your house
a ni tàran, i ni wúlu kɛ̀mɛ náani bɔ́ i la bóɲɛ̀ là
a ni tàran i ni wúlu kɛ̀mɛ náani bɔ́ i la bón -È là
3SG OPT find 2SG OPT thousand hundred four leave 2SG POSS house -ART LOC
pron pm v pron pm num num num v pron conn n -mrph pp
ecouterSanK
íǹ tágá í nî sáákú ángré sàn, à ǐ ní à téé ní ì máà lɔ̀n  
you would go and buy a bag of manure, and you don't know whether it would take root or not
i ni tága i ni sáaku àngre sàn, a i ní, a tée ní i m' a lɔ́n
i ni tága i ni sáaku àngre sàn a si ní a tée ní i máa a lɔ́n
2SG OPT go 2SG OPT bag manure buy 3SG POT ETRG.MNK 3SG NEG.POT ETRG.MNK 2SG NEG.PRF 3SG know
pron pm v pron pm n n v pron pm conj pron pm conj pron pm pron v
ecouterPenK
á nîìɲà, à téé nììɲá ì máà lɔ̀n  
you don't know whether it would take root or not
a níiɲa, a tée níiɲa, i m' a lɔ́n
a níiɲa a tée níiɲa i máa a lɔ́n
3SG take_root 3SG NEG.POT take_root 2SG NEG.PRF 3SG know
pron v pron pm v pron pm pron v
ecouterPenK
à dóónú wòǹ tőő ɲɔ̀gɔ̀n nà hárá à máá nììɲá à nì tóó .. fűgà tɔ̀ ka̋  
so, you stay with it, an it has not taken root, it remains in the wilderness
áwà dóo, wo ni tó ɲɔ́gɔn nà, hára a máa nìiɲa, a ni tó fúgà tɔ̀ káa
áwà dóo wo ni tó ɲɔ́gɔn là háray a máa nìiɲa a ni tó fúga tɔ̀ káa
well one that OPT leave one_another LOC so 3SG NEG.PRF take_root 3SG OPT leave savanna in this.way
itj pron pron/dtm pm v pron pp conj pron pm v pron pm v n pp pp
ecouterSanK
àwà kɛ̀ kílà mà mànsáà là ꜜkɛ́ mànsáà bùtɔ̀ à bát' àngréè nààtì à kó sáakùè wúlú kɛ̀mɛ̋ à nìn wúlú bíísàba̋ ... à nín lòòlű nɛ́ɛ̀?  
and this time, the boss of this boss, he brought the manure, and he said that it's hundred and thirty five thousand, right?
áwà kílà mà, mànsáà là mànsáà búutɔ̀, a báti àngre nàati, a kó sáakuè wúlu kɛ̀mɛ, wúlu bíisàba a nin lóolu, nɛ́ɛ̀?
áwà kíla -È mà mànsa -È là mànsa -È búutɔ̀ a báti àngre nàati a kó sáku -È wúlu kɛ̀mɛ wúlu bíisàba a nin lóolu nɛ́ɛ̀
well this road -ART to chief -ART LOC this chief -ART in 3SG PRF manure bring 3SG say bag -ART thousand hundred thousand thirty 3SG and five INTERR
itj pron/dtm n -mrph pp n -mrph pp pron/dtm n -mrph pp pron pm n v pron quot n -mrph num num num num pron conn num prt
ecouterSanK
wúlû kɛ̂mɛ̀ nín ꜜwúlú bíisàbà .. à nín lòòlù  
hundred thirty five thousand
wúlu kɛ̀mɛ, wúlu bíisàba a nin lóolu
wúlu kɛ̀mɛ wúlu bíisàba a nin lóolu
thousand hundred thousand thirty 3SG and five
num num num num pron conn num
ecouterSanK
wò tí nà féw wò máyìtàtàmà yàn kàwőkàn állá lè tűn ɓá sángí.. èè jíisánnû lè mű  
it just came, everywhere where it is sold to us. It's because of God, since it's the year of water (when ther was a lot of rain)
wo ti nà féw, wo máyìtatama yàn káawőokán, állà lè tún ɓá sángi.. jíi sànnu lè mu
wo báti nà féw wo máyìta -ta -ma yàn káawőokán állà lè tún ɓá sángi jíi sàn -nu lè mu
that PRF come at.all that sell -PST.INTR -PASS here everywhere God FOC only as rain water year -PL FOC IDENT
pron/dtm pm v itj pron/dtm v -mrph -mrph n/adv adv n prt prt conj n n n -mrph prt cop
ecouterSanK
áwàà ... wó tígitigè .. mànsáà lè bélé féllàmà ɲɔ̌ɔ̋  
the chies is not the government that should be accused
áwà wo tígitigè mànsáà lè béle félilama ɲɔ́ɔ
áwà wo tígitigi -È mànsa -È lè béle féli -la -ma ɲɔ́ɔ
well that exactly -ART chief -ART FOC COP.NEG accuse -GER -PASS there
itj pron/dtm dtm/adv -mrph n -mrph prt cop v -mrph -mrph n/adv
ecouterSanK
áwà kɔ̀nɔ̀ èè ... ómò lè èè ... sàláànù dóó bátí mò tɔ̀díya̋  
but us, the peasants, we are happy
áwà kɔ̀nɔ ómò lè sálaànu dóo báti mo tɔ̀díya
áwà kɔ̀nɔ ómà lè sá -laa -È -nu dóo báti mo tɔ̀ -dúla
well but 1PL.INCL FOC lie -AG -ART -PL one PRF 1PL in -SUPIN
itj conj pron prt v -mrph -mrph -mrph pron pm pron pp -mrph
ecouterPenK
mò tí mó tàdíyá à yèn fɔ́p  
we are happy with it
mo ti mo tadíya a yèn fɔ́p
mo báti mo tadíya a yèn fɔ̋p
1PL PRF 1PL be_pleased 3SG BNF all
pron pm pron v pron pp pron
ecouterSanK
àngére pìréè kɛ̀ lájìge̋è  
to lower the price of the manure
àngre pìréè lajìgéè
àngre pìri -È la- jìgi -È
manure price -ART this CAUS- descend -ART
n n -mrph pron/dtm mrph- v -mrph
ecouterSanK
à bélé wò.. wò kàntán mò yèn mín nà  
we would be endlessly happy
a béle wo kántan mo yèn min nà
a béle wo kántan mo yèn min là
3SG COP.NEG that guard 1PL BNF REL LOC
pron cop pron/dtm v pron pp pron/dtm pp
ecouterSanK
kɔ́fí í sí sáákú fìlà bɔ́ kɔ̀tɛ̋ .. ì nì wúlú bì kɛ̀mɛ̀ sàbà bɔ̀ ì nì sáákú fìlá sɔ̀tɔ̀  
because if you can take two bags, you would pay three hundred thousand and you get two bags
kɔ̀fí sì i si sáaku fìla bɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀, i ni wúlu kɛ̀mɛ sàba bɔ́ i ni sáaku fìla sɔ̀tɔ
kɔ̀fí sì i si sáaku fìla bɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀ i ni wúlu kɛ̀mɛ sàba bɔ́ i ni sáaku fìla sɔ̀tɔ
because if 2SG POT bag two leave now 2SG OPT thousand hundred three leave 2SG OPT bag two get
conj conj pron pm n num v adv/conj pron pm num num num v pron pm n num v
ecouterAlaK
féw  
right
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
ì nì wúlú kɛ̀mɛ̀ wɔ̀ɔ̀rɔ̀ bɔ́ î nì sáákú náání sɔ̀tɔ̀  
You pay six hundred thousand and you get four bags
i ni wúlu kɛ̀mɛ wɔ́ɔrɔ bɔ́, i ni sáaku náani sɔ̀tɔ
i ni wúlu kɛ̀mɛ wɔ́ɔrɔ bɔ́ i ni sáaku náani sɔ̀tɔ
2SG OPT thousand hundred six leave 2SG OPT bag four get
pron pm num num num v pron pm n num v
ecouterSanK
hárà nùn kó ì nì wúlú kɛ̀mɛ̀ wɔ̀ɔ̀rɔ̀ bɔ̋ ... ì náà dònì àn nì sáákú kélén díí bòló àn ní wúlú kɛ̀m fìlà sénsè tàdíì bòlò .. kó à táá sɔ̀tɔ̋  
Before, you would pay six hundred thousand, you would bring it, and they would give you one bag, and they would give you two hundred back, so, it's not profitable
hára nùn kó i ni wúlu kɛ̀mɛ wɔ́ɔrɔ bɔ́, i ni a dòni, an ni sáaku kélen dí i bólo, an ni wúlu kɛ̀mɛ fìla sénsè tadí i bólo, kó a tée a sɔ̀tɔ
háray nùn kó i ni wúlu kɛ̀mɛ wɔ́ɔrɔ bɔ́ i ni a dòni anu ni sáaku kélen dí i bólo anu ni wúlu kɛ̀mɛ fìla sénse ta- dí i bólo kó a tée a sɔ̀tɔ
so RETR say 2SG OPT thousand hundred six leave 2SG OPT 3SG transport 3PL OPT bag one give 2SG arm 3PL OPT thousand hundred two change REP- give 2SG arm say 3SG NEG.POT 3SG get
conj dtm quot pron pm num num num v pron pm pron v pron pm n num v pron n/pp pron pm num num num v mrph- num pron n/pp quot pron pm pron v
ecouterPenK
à táá sɔ̀tɔ̋  
it's not profitable
a t' a sɔ̀tɔ
a tée a sɔ̀tɔ
3SG NEG.POT 3SG get
pron pm pron v
ecouterSanK
à táá sɔ̀tɔ̋  
it's not profitable
a t' a sɔ̀tɔ
a tée a sɔ̀tɔ
3SG NEG.POT 3SG get
pron pm pron v
ecouterSanK
háráy ń máá lɔ́n mô fòkkìtɛ̀lén kààmìn  
I didn't know where we were going to do
hára n m' a lɔ́n mo fòkkitɛlen káamìn
háray n máa a lɔ́n mo fòkkitɛ -len káamìn
so 1SG NEG.PRF 3SG know 1PL leave -PC.STAT where
conj pron pm pron v pron v -mrph adv
ecouterSanK
àwà kɔ̀nɔ̋ ... állà ꜜbátí sángí jíi núlaaɗɔ nâàtí ómò yén ... sángí jíi ɲűma̋ .. à nín héndú ɲűma  
But God gave us the rain of the prophet to us, good rain and good wind
áwà kɔ̀nɔ, állà báti sángi jíi núlaaɗɔ nàati ómò yèn, sángi jíi ɲùma a nin héndu ɲùma
áwà kɔ̀nɔ állà báti sángi jíi núlaaɗɔ nàati ómà yèn sángi jíi ɲùma a nin héndu ɲùma
well but God PRF rain water ETRG.PUL bring 1PL.INCL BNF rain water good 3SG and wind good
itj conj n pm n n n v pron pp n n n/adj pron conn n n/adj
ecouterSanK
sì à tàgátà kàà ǹ máá fɔ́ɔ́ môò lè mín bátí kɔ̀tɔ̀yà .. ómò ì tàràn à díyàdíyà tɔ̀  
If it goes this way, I'm not sure, that we who are old, we will enjoy it
sì a tágata káa n m' a fɔ́ ómò lè min báti kɔ̀tɔya, ómò i tàran a díyadiyà tɔ̀
sì a tága -ta káa n máa a fɔ́ ómà lè min báti kɔ̀tɔya ómà si tàran a díyadiya tɔ̀
if 3SG go -PST.INTR this.way 1SG NEG.PRF 3SG say 1PL.INCL FOC REL PRF bend_down 1PL.INCL POT find 3SG enjoying in
conj pron v -mrph pp pron pm pron v pron prt pron/dtm pm v pron pm v pron n pp
ecouterSanK
wó nɔ̂n wànà kɛ́ɛ́ pòrtéè mìn bì nààlà yàn kɔ̀tɛ̀ bɔ̀ɔbɔ̀ndén máá kɛ̋?  
for example, this white woman here, isn't she is child?
wo wàna pòrtéè min bi nàla yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀ bɔ̀ɔbɔnden máa kɛ?
wo wàna pòrto -È min bi nà -la yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀ bɔ̀ɔbɔ -nden máa
that for.example this white.man -ART REL be come -GER here now baby -DIM NEG.COP this
pron/dtm conj pron/dtm n -mrph pron/dtm cop v -mrph n/adv adv/conj n -mrph cop pron/dtm
ecouterPenK
bɔ̀ɔ̀bɔ́ɔ́ lè mú kɛ̀ là ............ @@  
She is a child
bɔ̀ɔbɔ lè mu là
bɔ̀ɔbɔ lè mu là
baby FOC IDENT this LOC
n prt cop pron/dtm pp
ecouterSanK
ɛ́ɛ́! @@ kɔ̋nɔ̋ kɔ̀tɛ̋ kɛ́n dè lè bélé dúníyà díyà dónna̋  
It's her who enjoyes the happiness of the world
kɔ̀nɔ kɔ̀tɛ́ɛ̀ kɛn dè lè béle dúniya díyà dònna
kɔ̀nɔ kɔ̀tɛ́ɛ̀ -nu lè lè béle dúniya díya -È dòn -la
but now this -PL FOC FOC COP.NEG world friendship -ART enter -GER
conj adv/conj pron/dtm -mrph prt prt cop n n -mrph v -mrph
ecouterSanK
@@ dáá téé kúmúyá í kó fìla̋  
Your moth doesn't feel bitter twice
dáa tée kúmuya kó fìla
dáa tée kúmuya kó fìla
mouth NEG.POT be.bitter say two
n pm v quot num
ecouterSanK
mín mání ómô yèn yàn kɔ̀t à yaà fɔ̀là léè kɛ̀nú bɔ́nɔ̀  
whoever sees us here, would say that we are pathetic
min máni ómò yén yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀ a y' a fɔ́la lè kɛnu bɔ̀nɔ
min máni ómà yén yàn kɔ̀tɛ́ɛ̀ a bi a fɔ́ -la lè -nu bɔ̀nɔ
REL COND 1PL.INCL see here now 3SG be 3SG say -GER FOC this -PL ugly
pron/dtm pm pron v n/adv adv/conj pron cop pron v -mrph prt pron/dtm -mrph adjP
ecouterPenK
àà kɛ̀nú bɔ̀nɔ̀  
they are pathetic
á, kɛɛnu bɔ̀nɔ
áwà -nu bɔ̀nɔ
well this -PL ugly
itj pron/dtm -mrph adjP
ecouterSanK
@@ hé mó lé túgún ń ká mól túmá dònì  
in my time I have done a lot of things
hé mo tùru n ka mo lè tùma dòni
hé mo tùru n ka mo lè tùma dòni
EXCL 1PL crest 1SG PST.TR 1PL FOC time transport
itj pron n pron pm pron prt n v
ecouterSanK
hé à tì kɛ́ɛ́ lé, mò ká mò tùmáà dònì  
e! it has been done, we did a lot of things
hé a báti kɛ́ lè, mo ka mo tùmáà dòni
hé a báti kɛ́ lè mo ka mo tùma -È dòni
EXCL 3SG PRF do FOC 1PL PST.TR 1PL time -ART transport
itj pron pm v prt pron pm pron n -mrph v
ecouterSanK
áwà háráy tígitigèe̋ ... èè.. sì ń sí gàsɛ mín hóllila ómò la̋ <ɛ́ɛy> tàmààtì kóè kɛ̀ ómò mò bólobɔ kɛ̂ là<áwà>  
well, if you allow me to talk about this thing with tomatoes, we shoul quit it
áwà háray tígitigè, sì n si gàsɛ min hɔ́llila ómò là tàmáati kóè kɛ, ómò mo bólo bɔ́ là
áwà háray tígitigi -È sì n si gàsɛ min hɔ́lli -la ómà là tàmáati kóo -È ómà mo bólo bɔ́ là
well so exactly -ART if 1SG POT be.possible REL tell -GER 1PL.INCL LOC tomato thing -ART this 1PL.INCL 1PL arm leave this LOC
itj conj dtm/adv -mrph conj pron pm v pron/dtm v -mrph pron pp n n -mrph pron/dtm pron pron n/pp v pron/dtm pp
ecouterPenK
áwà  
yes
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
ómô mò bóló bɔ́ɔ́ kɛ̂ là  
we should quit it
ómò mo bólo bɔ́ là
ómà mo bólo bɔ́ là
1PL.INCL 1PL arm leave this LOC
pron pron n/pp v pron/dtm pp
ecouterAlaK
bútún dóo  
for the present moment
bùtun dóo
bùtun dóo
first one
adv pron
ecouterSanK
bùtun  
for now
bùtun
bùtun
first
adv
ecouterSanK
ómò fàtàn ꜜtàmààtì kóè là  
let's leave the planting of tomatoes
ómò fàtan tàmáati kóè là
ómà fàtan tàmáati kóo -È là
1PL.INCL divide tomato thing -ART LOC
pron v n n -mrph pp
ecouterAlaK
àà, bútún dóó  
for the present moment
áwà, bùtun dóo
áwà bùtun dóo
well first one
itj adv pron
ecouterSanK
à ká ń tárán án dè lè tún bí gáɲɛ́lá mó lè téé gàɲɛ̀  
in fact, only they get profit and we don't get any profit
a ka n tàran, an dè lè tún bi gáɲɛla, mo lè tée gáɲɛ
a ka n tàran anu lè lè tún bi gáɲɛ -la mo lè tée gáɲɛ
3SG PST.TR 1SG find 3PL FOC FOC only be win -GER 1PL FOC NEG.POT win
pron pm pron v pron prt prt prt cop v -mrph pron prt pm v
ecouterSanK
ómò nì bɔ̀.. àn nì bɔ́ɔ́ mò yèn.. tàkóɲɛ̀ tàmáátè.. tánkóɲɛ̀ wúlù bíìwɔ̀rɔ̀wìlà  
they pay us seventy thousand for one tank of tomatoes
ómò ni bɔ́.. an ni bɔ́ mo yèn.. tánkoɲɛ̀ tàmáatè.. tánkoɲɛ̀ wúlu bíiwɔ̀rɔwila
ómà ni bɔ́ anu ni bɔ́ mo yèn tánkon -È tàmáati -È tánkon -È wúlu bíiwɔ̀rɔwila
1PL.INCL OPT leave 3PL OPT leave 1PL BNF basin -ART tomato -ART basin -ART thousand seventy
pron pm v pron pm v pron pp n -mrph n -mrph n -mrph num num
ecouterSanK
à í sànnàmà Jɔ̀nfɔ̀ wúlú bíísàgìn  
In Jonfo (a village) it is bought for eighty thousand
a i sànnama Jɔ̀nfɔ wúlu bíisàgin
a bi sàn -la -ma Jɔ̀nfɔ wúlu bíisàgin
3SG be buy -GER -PASS TOPON thousand eighty
pron cop v -mrph -mrph n.prop num num
ecouterPenK
áwà, áwà  
yes
áwà, áwà
áwà áwà
well well
itj itj
ecouterSanK
wúlù bíìkɔ̀nɔ̀ntɔ̀ .. à í sânnàmà Làbé .. wúlù bíìsàgìn  
ninety thousand, In Labe this all is bought for eighty thousand
wúlu bíikɔ̀nɔntɔ, a i sànnama Làbe wúlu bíisàgin
wúlu bíikɔ̀nɔntɔ a bi sàn -la -ma Làbe wúlu bíisàgin
thousand ninety 3SG be buy -GER -PASS TOPON thousand eighty
num num pron cop v -mrph -mrph n.prop num num
ecouterSanK
án dè n̂ nàà, àn náà fɔ̀ mò yèn yàn wúlú mùg̀an  
They come to us and say that it's twenty thousand
an dè n nà, an ni a fɔ́ mo yèn yàn wúlu mùgan
anu lè n nà anu ni a fɔ́ mo yèn yàn wúlu mùgan
3PL FOC 1SG come 3PL OPT 3SG say 1PL BNF here thousand twenty
pron prt pron v pron pm pron v pron pp n/adv num num
ecouterAlaK
wùlú mùgán ... màà tán nîn lòòlù  
twenty thousand or fifteen thousand
wúlu mùgan máa tán nin lóolu
wúlu mùgan máa tán nin lóolu
thousand twenty or ten and five
num num conj num conn num
ecouterSanK
à ǹ tàràn súmmɛ̀ ꜜmín bì sànnàmà nùn wǔlú kɛ̀mɛ̀ nín wúlú bíilòòlű ... kɛ̀ kílà mà súmmɛ̀ sàntàmà wúlú bíilòòl lè là  
before, one container, is was sold for hundred and fifty thousand, but this time it is sold for fifty thousand
a n tàran, súmmɛ̀ min bi sànnama nùn, wúlu kɛ̀mɛ nin wúlu bíilòolu, kílà mà, súmmɛ̀ sàntama wúlu bíilòolu lè là
a n tàran súmmɛ -È min bi sàn -la -ma nùn wúlu kɛ̀mɛ nin wúlu bíilòolu kíla -È mà súmmɛ -È sàn -ta -ma wúlu bíilòolu lè là
3SG 1SG find containter -ART REL be buy -GER -PASS RETR thousand hundred and thousand fifty this road -ART to containter -ART buy -PST.INTR -PASS thousand fifty FOC LOC
pron pron v n -mrph pron/dtm cop v -mrph -mrph dtm num num conn num num pron/dtm n -mrph pp n -mrph v -mrph -mrph num num prt pp
ecouterAlaK
he he!  
e!
he he!
he he!
ecouterSanK
tìɲáré í tànbí kɛ̂ lǎ?  
Can a loss be bigger?
tìɲárè i tànbi là?
tìɲári -È si tànbi là
harm -ART POT pass this LOC
n -mrph pm v pron/dtm pp
ecouterPenK
tìɲaré í tànbì ɲɔ́, mísíkíná yèn?  
can a loss be bigger for a poor person?
tìɲári i tànbi ɲɔ, mísikina yèn?
tìɲári si tànbi ɲɔ mísikina yèn
harm POT pass there poor man BNF
n pm v n/adv n pp
ecouterSanK
ómó béle ɲɔ́gɔ́n fɛ́ dɛ́  
we don't like each other
ómò béle ɲɔ́gɔn fɛ̀ dɛ́
ómà béle ɲɔ́gɔn fɛ̀ dɛ́
1PL.INCL COP.NEG one_another with TRUH.FOC
pron cop pron pp prt
ecouterAlaK
he he!  
e!
he he!
he he!
ecouterSanK
sì ómó máá ɲɔ́gɔ́n kánù ... sí ómó máá ɲɔ́gɔ́n kânù ... bìlláhì  
If we don't like each other, if we don't like each other, God allmighty,
sì ómò máa ɲɔ́gɔn kánu, sì ómò máa ɲɔ́gɔn kánu, bìlláahi
sì ómà máa ɲɔ́gɔn kánu sì ómà máa ɲɔ́gɔn kánu bìlláahi
if 1PL.INCL NEG.PRF one_another love if 1PL.INCL NEG.PRF one_another love ETRG.AR
conj pron pm pron v conj pron pm pron v itj
ecouterSanK
à bí ń nín állá tɛ̀ɛ̀mà sì ómò máá ɲɔ́gɔ̀n kànù  
God sees it (lit. "between me and God"), we don't like each other,
a bi n nin állà tɛ́ɛ̀ma sì ómò máa ɲɔ́gɔn kánu
a bi n nin állà tɛ́ɛ̀ma sì ómà máa ɲɔ́gɔn kánu
3SG be 1SG and God between if 1PL.INCL NEG.PRF one_another love
pron cop pron conn n pp conj pron pm pron v
ecouterPenK
háráy mɔ̀ƴa̋  
it's not good (PUL mɔƴa)
háray mɔ́ƴa
háray mɔ́ƴa
so ETRG.PUL
conj adv
ecouterSanK
à ì fɔ́ɔ̀làmà kómìn sì táy à ì fɔ́ɔ̀làmà kómìn à ì máálá ɲɔ́gɔ̋n nà lè ... ꜜháráy sònjárè lè ꜜnàlà òmò yèn  
the way it is said, according to what is said, it's done that way that there are sufferings in store for us
a i fɔ́lama kómìn, si táyi a i fɔ́lama kómìn, a i mála ɲɔ́gɔn nà lè, háray sònjarè lè nàla mo yèn
a bi fɔ́ -la -ma kómìn si táyi a bi fɔ́ -la -ma kómìn a bi má -la ɲɔ́gɔn là lè háray sònja -ri -È lè nà -la mo yèn
3SG be say -GER -PASS how POT DISC 3SG be say -GER -PASS how 3SG be do -GER one_another LOC FOC so pester -NMLZ.TR -ART FOC come -GER 1PL BNF
pron cop v -mrph -mrph adv pm itj pron cop v -mrph -mrph adv pron cop v -mrph pron pp prt conj v -mrph -mrph prt v -mrph pron pp
ecouterPenK
háráy sònjárè lè bɔ́ mò yèn  
there are suffering for us
háray sònjarè lè bɔ́ mo yèn
háray sònja -ri -È lè bɔ́ mo yèn
so pester -NMLZ.TR -ART FOC leave 1PL BNF
conj v -mrph -mrph prt v pron pp
ecouterSanK
kɔ̀fì ómó bélé ɲɔ́gɔ́n kánúle̋n  
because we don't like each other
kɔ̀fí ómò béle ɲɔ́gɔn kànulen
kɔ̀fí ómà béle ɲɔ́gɔn kànu -len
because 1PL.INCL COP.NEG one_another love -PC.STAT
conj pron cop pron v -mrph
ecouterPenK
à fɔ́ɔ́ nɔ́n kɔ̀tɛ́ɛ̀ ꜜwó lè  
it is said now that..
a fɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀ wo lè
a fɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀ wo lè
3SG say now that FOC
pron v adv/conj pron/dtm prt
ecouterSanK
jàmáà ꜜbélé nùnɗɛ̀lén  
People are not honest
jàmáà béle nùnɗɛlen
jàma -È béle nùnɗɛ -len
people -ART COP.NEG ETRG.PUL -PC.STAT
n -mrph cop v -mrph
ecouterPenK
ó lè mín bí mô ɲáà tɔ̀ túgún kɛ̂ mààkítíndè tɔ̀  
you who are in front of us in this little market,
wo lè min bi mo ɲáà tɔ̀ tugun máakitindè tɔ̀
wo lè min bi mo ɲáa -È tɔ̀ tugun máakiti -nden -È tɔ̀
that FOC REL be 1PL eye -ART in again this market -DIM -ART in
pron/dtm prt pron/dtm cop pron n -mrph pp dtm pron/dtm n -mrph -mrph pp
ecouterPenK
sì ò máá mǒ dɛ̀ɛ̀ma̋n .. ì kó à sì télén kómìń .. à téé tèlén gòyì  
if you don't help us, considering as it is supposed to be honest, that would not be honest
sì wo mo máa mo dɛ̀ɛman, i kó a si tèlen kómìn, a tée tèlen gòyi
sì wo mo máa mo dɛ̀ɛman i kó a si tèlen kómìn a tée tèlen gòyi
if that 1PL NEG.PRF 1PL help 2SG say 3SG POT face how 3SG NEG.POT face DISC
conj pron/dtm pron pm pron v pron quot pron pm v adv pron pm v prt
ecouterAlaK
à téé tèlèń, à téé tèlèń, fe̋w  
it's not honest, it's not honest
a tée tèlen, a tée tèlen, féw
a tée tèlen a tée tèlen féw
3SG NEG.POT face 3SG NEG.POT face at.all
pron pm v pron pm v itj
ecouterPenK
à téé tèlén .. kɔ̀fí fáyìdà ó lé ɲààtàsóènù ... mò í fìsàyàlén wó llè fèlìlá gòyì  
it's not honest, and you the villages chief, it's you who we condemn the most
a tée télen kɔ̀fí fáyida o lè ɲáatasoènu, mo fìsayalen wo lè lè félila gòyi
a tée télen kɔ̀fí fáyida wo lè ɲáatasoo -È -nu mo fìsaya -len wo lè lè féli -la gòyi
3SG NEG.POT towards because almost 2PL FOC boss -ART -PL 1PL surpass -PC.STAT 2PL FOC FOC accuse -GER DISC
pron pm adv conj itj pron prt n -mrph -mrph pron v -mrph pron prt prt v -mrph prt
ecouterSanK
héé, wáá mɔ̀ɛ̀ gòyì!  
hey, listen!
hée, wo' a mɔ́ɛ gòyi!
hé wo a mɔ́ɛ gòyi
EXCL 2PL 3SG hear DISC
itj pron pron v prt
ecouterPenK
à tée télèn féw  
it's not fair at all
a tée tèlen féw
a tée tèlen féw
3SG NEG.POT face at.all
pron pm v itj
ecouterSanK
áwà dóó, állà..  
well, God..
áwà dóo, állà..
áwà dóo állà
well one God
itj pron n
ecouterPenK
kɔ̀fí sì ò kóó támmà támmà lè mù  
because everything is money, money
kɔ̀fí sì o kó támmà, támmà lè mu
kɔ̀fí sì o kó támma -È támma -È lè mu
because if 2PL say money -ART money -ART FOC IDENT
conj conj pron quot n -mrph n -mrph prt cop
ecouterSanK
yɔ́ɔ̀ɔ, kɔ̀nɔ álla̋ máá fóó láka̋n  
But God doesn't say hasn't made everbody equal
yɔ̀ɔ, kɔ̀nɔ állà máa fóo lakán
yɔ̀ɔ kɔ̀nɔ állà máa főo la- kán
well but God NEG.PRF UNIV CAUS- ought
itj conj n pm dtm mrph- v
ecouterSanK
ì bátí háyí kɛ́ bólósóndíɲɛ̀nù yèn? <ʔéʔé> kɛ̀nù bélé kàndén  
Do you see these fingers [showing the palm of his hand]? there are not the same
i báti háyi bólosondiɲɛ̀nu yén? kɛn béle kánden
i báti háyi bólokondin -È -nu yén -nu béle kán -nden
2SG PRF even this finger -ART -PL see this -PL COP.NEG be_equal -PC.STAT
pron pm conj/prep pron/dtm n -mrph -mrph v pron/dtm -mrph cop v -mrph
ecouterAlaK
féw  
right
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
kɔ̀nɔ̀ ǹ bátî làlɔ́n .. tánkón kélén bíí bôlò  
But, I'm informing you, you have one tank,
kɔ̀nɔ n báti i lalɔ́n, tánkon kélen bi i bólo
kɔ̀nɔ n báti i la- lɔ́n tánkon kélen bi i bólo
but 1SG PRF 2SG CAUS- know basin one be 2SG arm
conj pron pm pron mrph- v n num cop pron n/pp
ecouterSanK
ì tí nâà sàgú má .. ì tíí sìgì ɲɔ̀ hááá .. tèléè bátì ké kùn tɔ̀  
You've arrived in the morning and you've stayed there until the midday (when the sun it on your head)
i ti nà sàguè mà, i ti i sìgi ɲɔ́ɔ háa tèléè báti ké kùn tɔ̀
i ti nà sàgu -È mà i ti i sìgi ɲɔ́ɔ háa tèle -È báti ké kùn tɔ̀
2SG PRF come morning -ART to 2SG PRF 2SG sit there much sun -ART PRF arrive head in
pron pm v n -mrph pp pron pm pron v n/adv adv n -mrph pm v n pp
ecouterPenK
ée, ì máá sàn .. féw  
and you haven't sold anything
ɛ́ɛy, i m' a sàn, féw
ɛ́ɛy i máa a sàn féw
yes 2SG NEG.PRF 3SG buy at.all
itj pron pm pron v itj
ecouterSanK
ì máá sàn  
you haven't sold anything
i m' a sàn
i máa a sàn
2SG NEG.PRF 3SG buy
pron pm pron v
ecouterSanK
í dún káá lɔ́n kɔ̂tɛ̀ ì mání kè pɛ̀llɛ́t, í ma̋ní wóó sàn ì tágálà ì níí .. tànbi fɛ́n dóndén dé sànná í si̋ lá béngúrè ... ì sí í là dénbáyà ... mín tàbɔ́ ánù yèn mǎá .. déndɛ̀nù sànbà mín tɔ̀  
you know that when the moment when you arrive there, when you sell it, you go and buy some little thing, that you can present to you familiy or give a present to children
i dun ka a lɔ́n kɔ̀tɛ́ɛ̀ i máni ké pɛ̀llɛ́t, i máni wo sàn, i tágala i ni tànbi fɛ́n dóndèn dè sànna, i si i la béngurè.. i si i la dénbaya min tabɔ́ anu yèn, máa déndènu sànba min tɔ̀
i dun ka a lɔ́n kɔ̀tɛ́ɛ̀ i máni ké pɛ̀llɛ́t i máni wo sàn i tága -la i ni tànbi fɛ́n dóndèn lè sàn -la i si i la béngure i si i la dénba -ya min tabɔ́ anu yèn máa dénden -È -nu sànba min tɔ̀
2SG so PST.TR 3SG know now 2SG COND arrive sure 2SG COND that buy 2SG go -GER 2SG OPT pass thing little FOC buy -GER 2SG POT 2SG POSS family 2SG POT 2SG POSS brest-feeding -ABST REL appear 3PL BNF or child -ART -PL bring.present REL in
pron dtm pm pron v adv/conj pron pm v itj pron pm pron/dtm v pron v -mrph pron pm v n dtm/adv/pron prt v -mrph pron pm pron conn n pron pm pron conn adjAP -mrph pron/dtm v pron pp conj n -mrph -mrph v pron/dtm pp
ecouterPenK
féw  
right
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
hǐndun sì àn tí mɔ̌  
if it is ripe
híndun si an ti mɔ́
hín - dun si anu báti mɔ́
DEM - so POT 3PL PRF ripen
pron - dtm pm pron pm v
ecouterSanK
tàmáátè là mɔ̀ɛ́ɛ̀ .. à téé màrà  
ripe tomatoes, you can't keep it
tàmáatè la mɔ́ɛ̀ a tée màra
tàmáati -È la mɔ́ -È a tée màra
tomato -ART POSS ripen -ART 3SG NEG.POT hide
n -mrph conn v -mrph pron pm v
ecouterPenK
a tée màra  
it cannot be kept
a tée màra
a tée màra
3SG NEG.POT hide
pron pm v
ecouterSanK
à î mɔ́ɔ̀lǎ  
it is ripe
a i mɔ́la
a bi mɔ́ -la
3SG be ripen -GER
pron cop v -mrph
ecouterSanK
à î mɔ́ɔ̀lǎ  
it is ripe
a i mɔ́la
a bi mɔ́ -la
3SG be ripen -GER
pron cop v -mrph
ecouterSanK
sí ì máà dàmù wàttuè à tìɲàlà lè  
if you don't eat it then, it will rot
si i m' a dámu wáttuè a tìɲala lè
si i máa a dámu wáatu -È a tìɲa -la lè
POT 2SG NEG.PRF 3SG eat time -ART 3SG go.bad -GER FOC
pm pron pm pron v n -mrph pron v -mrph prt
ecouterSanK
ǐ náâ fɔ̀ kɔ̀tɛ́ɛ̀ ɓá jùlàmúsènù bát' à kɔ̀n ì ma̋ <Vox> í lè tùgùn kɔ̀tɛ́ɛ̀  
now you say, that sinse the trade woman prevented you from getting it, as for you..
i ni a fɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀, ɓá jùla mùséènu báti a kɔ́n i mà, i lè tugun kɔ̀tɛ́ɛ̀
i ni a fɔ́ kɔ̀tɛ́ɛ̀ ɓá jùla mùsu -È -nu báti a kɔ́n i mà i lè tugun kɔ̀tɛ́ɛ̀
2SG OPT 3SG say now as seller woman -ART -PL PRF 3SG be_selfish 2SG to 2SG FOC again now
pron pm pron v adv/conj conj n n -mrph -mrph pm pron v pron pp pron prt dtm adv/conj
ecouterSanK
àn kà mín fɔ̀ɔ̋ .. ì náà dàànù bòlò  
you give them what they tell you
an ka min fɔ́ i ni a d' anu bólo
anu ka min fɔ́ i ni a dí anu bólo
3PL PST.TR REL say 2SG OPT 3SG give 3PL arm
pron pm pron/dtm v pron pm pron v pron n/pp
ecouterPenK
ì nì ɓíɗá ɲɔ́ nɔ̀n ì nì ɓíɗá ɲɔ́  
you are angry, you are angry
i ni ɓíɗa ɲɔ́ɔ nɔn, i ni ɓíɗa ɲɔ́ɔ,
i ni ɓíɗa ɲɔ́ɔ nɔn i ni ɓíɗa ɲɔ́ɔ
2SG OPT ETRG.PUL there but 2SG OPT ETRG.PUL there
pron pm v n/adv itj pron pm v n/adv
ecouterSanK
ì nì ɓíɗá ɲɔ́ɔ, í jùséè nì gbàla ɲɔ́, í jùséè nì gbàla ɲɔ́  
You are anry, your heart is dry
i ni ɓíɗa ɲɔ́ɔ, i jùséè ni gbála ɲɔ́ɔ, i jùséè ni gbála ɲɔ́ɔ
i ni ɓíɗa ɲɔ́ɔ i jùsu -È ni gbála ɲɔ́ɔ i jùsu -È ni gbála ɲɔ́ɔ
2SG OPT ETRG.PUL there 2SG heart -ART OPT dry there 2SG heart -ART OPT dry there
pron pm v n/adv pron n -mrph pm v n/adv pron n -mrph pm v n/adv
ecouterSanK
hé ... wò máá ɲín  
e! it's not good
hé, wo máa ɲìn
hé wo máa ɲìn
EXCL that NEG.PRF be_good
itj pron/dtm n v
ecouterPenK
à máa ɲìn  
it's not good
a máa ɲìn
a máa ɲìn
3SG NEG.PRF be_good
pron pm v
ecouterSanK
wò máá ɲín  
it's not good
wo máa ɲìn
wo máa ɲìn
that NEG.PRF be_good
pron/dtm pm v
ecouterPenK
s'ómò máá ɲɔ́gɔ́n dɛ̀ɛ̀màn .. à téé gàsɛ̀  
if we don't help each other, it won't be good
si ómò máa ɲɔ́gɔn dɛ̀ɛman, a tée gàsɛ
si ómà máa ɲɔ́gɔn dɛ̀ɛman a tée gàsɛ
POT 1PL.INCL NEG.PRF one_another help 3SG NEG.POT be.possible
pm pron pm pron v pron pm v
ecouterSanK
wo máa ɲìn  
it's not good
wo máa ɲìn
wo máa ɲìn
that NEG.PRF be_good
pron/dtm pm v
ecouterSanK
àwàà .. wálènű .. tàmààtì kòò wálè ɔ̌n <ɛ́y> .. síttá ómó nî pónpítɛ́ɛ́rè jɔ̀kkì <awa>  
and the work, the work with tomato, it's better that we work with potato
áwà, wálènu, tàmáati kóo wálè ɔn, sítta ómò ni pònpitɛ́ɛrè jɔ̀kki
áwà wáli -È -nu tàmáati kóo wáli -È ɔn sítta ómà ni pònpitɛ́ɛri -È jɔ́kki
well work -ART -PL tomato thing work -ART DISC it's_better_to 1PL.INCL OPT potato -ART follow
itj n -mrph -mrph n n n -mrph dtm conj pron pm n -mrph v
ecouterPenK
áwà  
yes
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
ómò nì pónpítɛ́ɛ́rè jɔ̀kkì  
we should work with potato
ómò ni pónpitɛɛrè jɔ́kki
ómà ni pònpitɛ́ɛri -È jɔ́kki
1PL.INCL OPT potato -ART follow
pron pm n -mrph v
ecouterPenK
háyi sì mò máà làsíyà dóó ʔɔ́n fe̋w  
even if we haven't made a lot
háyi si mo m' a lasíya dóo ʔɔn féw
háyi si mo máa a la- síya dóo ʔɔn féw
even POT 1PL NEG.PRF 3SG CAUS- be_numerous one DISC at.all
conj/prep pm pron pm pron mrph- v pron dtm itj
ecouterSanK
sì ómó máà làsìyá ómò ꜜnì pónpítɛ́ɛ́rè jɔ̀kkì  
If we don't make a lot, we go into potatoes
sì ómò m' a lasíya, ómò ni pónpitɛɛrè jɔ́kki
si ómà máa a la- síya ómà ni pònpitɛ́ɛri -È jɔ́kki
POT 1PL.INCL person 3SG CAUS- be_numerous 1PL.INCL OPT potato -ART follow
pm pron n pron mrph- v pron pm n -mrph v
ecouterSanK
àwà fɛ́n dóó túgú í bɔ́ɔ́lá yàn kàànù bíí grúpú ... ɔ́yá nàlên ... ɛ̀ɛ̀ .. súsétí nààle̋n <mhm>  
Now there is one more thing that has happened, them.. a group, an association came
áwà fɛ́n dóo tugun i bɔ́len yàn kà anu bi grúpu.. ɔ́ya nàlen súseti nàlen
áwà fɛ́n dóo tugun i bɔ́ -len yàn kà anu bi grúpu ɔ́ya nà -len súseti nà -len
well thing one again be leave -PC.STAT here INF 3PL be group something come -PC.STAT companie come -PC.STAT
itj n pron dtm cop v -mrph n/adv pm pron cop n pron v -mrph n v -mrph
ecouterSanK
kó káábà <mhm> kó wó fìsá kɛ̀ ómò ì kɛ̀ mìn fóó tɔ́ kô  
they say that everything than we are in
kó káabà, kó wo fìsa ómò i min fóo tɔ̀ kò
kó káaba -È kó wo fìsa ómà bi min főo tɔ̀ kò
say corn -ART say that be.better this 1PL.INCL be this REL UNIV in behind
quot n -mrph quot pron/dtm adjP pron/dtpron cop pron/dtm pron/dtm dtm pp pp
ecouterPenK
áwà  
yes
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
kɔ̀nɔ̀ he̋!  
But!
kɔ̀nɔ hé!
kɔ̀nɔ hé
but EXCL
conj itj
ecouterPenK
wo káaba tùgùn  
and the corn..
wo káabà tugun
wo káaba -È tugun
that corn -ART again
pron/dtm n -mrph dtm
ecouterSanK
káabà mò lè ꜜtí wíndɛ́má wô tɔ̀ <mhm>  
the corn, we were inscribed into it
káabà mo lè ti wíndɛma wo tɔ̀
káaba -È mo lè báti wíndɛ -ma wo tɔ̀
corn -ART 1PL FOC PRF write -PASS that in
n -mrph pron prt pm v -mrph pron/dtm pp
ecouterSanK
à bátí míí ꜜtágá .. èè .. sàń fìlà bɔ̀  
it has been two ears
a báti min i tága sàn fìla bɔ́
a báti min bi tága sàn fìla bɔ́
3SG PRF REL be go year two leave
pron pm pron/dtm cop v n num v
ecouterSanK
àn tí mô là káálísènù jìgá kà tágáánù fɛ̀ɛ̋  
they take our money and go with it
an ti mo la káalisènu jíga kà tága anu fɛ̀
anu báti mo la káalisi -È -nu jíga kà tága anu fɛ̀
3PL PRF 1PL POSS money -ART -PL take INF go 3PL with
pron pm pron conn n -mrph -mrph v pm v pron pp
ecouterSanK
mò máá súsétí yèn̋ <ɛ́ɛy>  
we haven't seen the association
mo máa súseti yén
mo máa súseti yén
1PL NEG.PRF companie see
pron pm n v
ecouterSanK
mo máa fűs káábà yèn̋  
we didn't see any corn
mo máa fűs káabà yén
mo máa fűs káaba -È yén
1PL NEG.PRF nothing corn -ART see
pron pm pron n -mrph v
ecouterSanK
fɛ̋nfɛ́n fáyídá  
nothing!
fɛ̋nfɛ́n fáyida
fɛ̋nfɛ́n fáyida
something almost
pron itj
ecouterPenK
ő tígí nɔ́n bá tádíyálá wó wálè ɲɔ́ là háray?  
And can you be happy now with this work?
wo tígi nɔn bi a tadíyala wo wálè ɲɔ là háray?
wo tígi nɔn bi a tadíya -la wo wáli -È ɲɔ́ɔ là háray
2PL self but be 3SG be_pleased -GER 2PL work -ART there LOC so
pron dtm itj cop pron v -mrph pron n -mrph n/adv pp conj
ecouterSanK
Làgìnɛ́ɛ̀ yán góyí kɔ̀tɛ̀ fáyídá háá kɔ̀tɛ́ɛ̀ ... èè .. jànfáà tòòlèn  
In Guinea, there is cheating all the time
Làginɛ yàn gòyi kɔ̀tɛ́ɛ̀ fáyida háa kɔ̀tɛ́ɛ̀ jànfáà tólen
Làginɛ yàn gòyi kɔ̀tɛ́ɛ̀ fáyida háa kɔ̀tɛ́ɛ̀ jànfa -È tó -len
Guinea here DISC now almost until now treachery -ART leave -PC.STAT
n.loc n/adv prt adv/conj itj conj/prep adv/conj n -mrph v -mrph
ecouterSanK
gbɛ̀ɛ̀yá be̋le̋  
there is no honesty
gbɛ́ɛya béle
gbɛ́ɛ -ya béle
white -ABST COP.NEG
adjAP -mrph cop
ecouterPenK
à bélé  
it's not there
a béle
a béle
3SG COP.NEG
pron cop
ecouterSanK
háa kɔ̀tɛ́ɛ̀ jànfáà tòlèn jìlá wón nààtá mò lá wò ꜜkáálísènù ꜜjígá yàn .. ǎn dòntà kó kòyì mò fóppú ni̋ .. wíndítɛ́ ànù mà  
there's cheating everywhere, since they came and took away our money, they said that all of us should enroll in this
háa kɔ̀tɛ́ɛ̀ jànfáà tólen, gìlá won nàta ma la wo káalisènu jíga yàn, an dònta kó kóyi mo fóo ni wínditɛ anu mà
háa kɔ̀tɛ́ɛ̀ jànfa -È tó -len gìlá wo -nu nà -ta ma la wo káalisi -È -nu jíga yàn anu dòn -ta kó kóyi mo főo ni wíndɛ anu mà
until now treachery -ART leave -PC.STAT since that -PL come -PST.INTR 1PL POSS that money -ART -PL take here 3PL enter -PST.INTR say it.should.be 1PL UNIV OPT write 3PL to
conj/prep adv/conj n -mrph v -mrph conj pron/dtm -mrph v -mrph pron conn pron/dtm n -mrph -mrph v n/adv pron v -mrph quot conj pron dtm pm v pron pp
ecouterSanK
kà káálísè wúlù lòòlù, wúlù lòòlù, wúlù lòòlù, wúlù lòòlù .. jónnɛ̀  
and give each one five thousand (jonnugol PUL 'give')
kà káalisè wúlu lóolu, wúlu lóolu, wúlu lóolu jónnɛ
kà káalisi -È wúlu lóolu wúlu lóolu wúlu lóolu jónnɛ
INF money -ART thousand five thousand five thousand five ETRG.PUL
pm n -mrph num num num num num num v
ecouterSanK
kɛ́ɛ́ mɔ̀gɔ̀ dúníyà fóó tí kɛ̀ jònnè .. wònù bá' tàgà ànù yèn  
everybody gave it to them and they left with it
mɔ̀gɔ dúniya fóo ti jónne, wonu bá' tága anu yèn
mɔ̀gɔ dúniya főo báti jónne wo -nu báti tága anu yèn
this man world UNIV PRF this ETRG.PUL that -PL PRF go 3PL BNF
pron/dtm n n dtm pm pron/dtm v pron/dtm -mrph pm v pron pp
ecouterAlaK
féw  
right
féw
féw
at.all
itj
ecouterSanK
ómò lè bì búruɲɛ̀ tɔ́ lè  
and we are in the bush
ómò lè bi búruɲɛ̀ tɔ̀ lè
ómà lè bi búrun -È tɔ̀ lè
1PL.INCL FOC be bush -ART in FOC
pron prt cop n -mrph pp prt
ecouterPenK
ómò bì búruɲɛ̀ tɔ́ lè  
and we are in the bush
ómò bi búruɲɛ̀ tɔ̀ lè
ómà bi búrun -È tɔ̀ lè
1PL.INCL be bush -ART in FOC
pron cop n -mrph pp prt
ecouterSanK
fáyídá mɔ̀gɛ́ɛ̀nù bélé bàndén .. mɔ̀gɛ́ɛ̀nù béle bàndáá fààmúlà míí tànbìlá yàn kà  
people don't manage to understand what is happening there
fáyida mɔ̀gɛ́ɛ̀nu béle bánden, mɔ̀gɛ́ɛ̀nu béle bánden a fàamula min bi tànbila yàn káa
fáyida mɔ̀gɔ -È -nu béle bán -nden mɔ̀gɔ -È -nu béle bán -nden a fàamu -la min bi tànbi -la yàn káa
almost man -ART -PL COP.NEG end -PC.STAT man -ART -PL COP.NEG end -PC.STAT 3SG understand -GER REL be pass -GER here this.way
itj n -mrph -mrph cop v -mrph n -mrph -mrph cop v -mrph pron v -mrph pron/dtm cop v -mrph n/adv pp
ecouterSanK
ì máá yèn dóé tɔ́ yân .. dóónú túgún bɔ́ɔ́tá Kónákrí kà nà yàn  
Don't you see? the other time there were some people who came here from Conakry
i m' a yén? dóè tɔ̀ yàn dóonu tugun bɔ́ta Kɔ́nakri kà nà yàn
i máa a yén do -È tɔ̀ yàn dóo -nu tugun bɔ́ -ta Kɔ́nakri kà nà yàn
2SG NEG.PRF 3SG see INDEF -ART in here one -PL again leave -PST.INTR TOPON INF come here
pron pm pron v dtm -mrph pp n/adv pron -mrph dtm v -mrph n.prop pm v n/adv
ecouterSanK
ànù kóó .. àn í nàlèn án dè nìn pòrtéèn dè ɲɔ́gɔ̀n na̋ .. pòrtéènù  
they say, that they have come, they are with white people
anu kó, an i nàlen, an dè nin pòrtéèn dè ɲɔ́gɔn nà, pòrtéènu
anu kó anu bi nà -len anu lè nin pòrto -È -nu lè ɲɔ́gɔn nà pòrto -È -nu
3PL say 3PL be come -PC.STAT 3PL FOC and white.man -ART -PL FOC one_another come white.man -ART -PL
pron quot pron cop v -mrph pron prt conn n -mrph -mrph prt pron v n -mrph -mrph
ecouterSanK
kó kòyì kà dòn àn nà súsétè tɔ̀  
they told to get inlisted in there association
kó, koyi kà dòn an na súsetè tɔ̀
kó koyi kà dòn anu la súseti -È tɔ̀
say it.should.be INF enclose 3PL POSS companie -ART in
quot conj pm v pron conn n -mrph pp
ecouterPenK
ɛ́ɛ́, kà dòn àn nà súsetè tɔ̀  
to enter into their association
ɛ́ɛy, kà dòn an na súsetè tɔ̀
ɛ́ɛy kà dòn anu la súseti -È tɔ̀
yes INF enclose 3PL POSS companie -ART in
itj pm v pron conn n -mrph pp
ecouterSanK
dòn kóè wúlu tán tán tán  
the entrance fee is ten thousand each
dòn kóè wúlu tán tán tán
dòn kóo -È wúlu tán tán tán
enter thing -ART thousand ten ten ten
v n -mrph num num num num
ecouterPenK
ɛ́ɛ́ mò ká wò fóó lásá .. fɔ́p  
we paid all this
ɛ́ɛy mo ka wo fóo lasá, fɔ́p
ɛ́ɛy mo ka wo főo la- sá fɔ̋p
yes 1PL PST.TR that UNIV CAUS- lie all
itj pron pm pron/dtm dtm mrph- v pron
ecouterSanK
mɔ̀gɛ́ɛ̀nù dòntà kà.. ká dòn.. ká dòn háánû kà káydí kélén wíndɛ́ búkú kélen wíndɛ́ wò ꜜfáátá tɛ̋f mɔ̂gɛ́ɛ̀ là  
they people were entering and entering, until they wrote a list, they wrote one group, and it was full of people
mɔ̀gɛ́ɛ̀nu dònta kà.. kà dòn kà dòn háa anu ka káydi kélen wíndɛ, búku kélen wíndɛ, wo fáta tɛ̋f mɔ̀gɛ́ɛ̀ là
mɔ̀gɔ -È -nu dòn -ta kà kà dòn kà dòn háa anu ka káydi kélen wíndɛ búku kélen wíndɛ ɛ wo fá -ta tɛ̋f mɔ̀gɔ -È là
man -ART -PL enter -PST.INTR INF INF enter INF enter until 3PL PST.TR paper one write book one write that fill -PST.INTR EMPH man -ART LOC
n -mrph -mrph v -mrph pm pm v pm v conj/prep pron pm n num v n num v pron/dtm v -mrph adv n -mrph pp
ecouterPenK
káálísè wo bűyí  
a lot of money!
káalisè wo búyi
káalisi -È wo búyi
money -ART that much
n -mrph pron/dtm pron/dtm
ecouterSanK
ànú bɔ́ɔ́tá yàn lún mìn táyí sáákúè mìn ꜜbáànù bòlò, sɛ́nkántɛ̀ ꜜkáálísè .. àn tàgàtà  
When they were going away from there, they were carring money in a bag for fifty kiligramms, and went away
anu bɔ́ta yàn lún min táyi sáakuè min bi anu bólo, sɛ́nkant káalisè
anu bɔ́ -ta yàn lún min táyi sáku -È min bi anu bólo sɛ́nkant káalisi -È
3PL leave -PST.INTR here day REL DISC bag -ART REL be 3PL arm ETRG.FR money -ART
pron v -mrph n/adv n pron/dtm itj n -mrph pron/dtm cop pron n/pp num n -mrph
ecouterSanK
àn tágátá  
it's difficult
an tágata
anu tága -ta
3PL go -PST.INTR
pron v -mrph
ecouterPenK
mò máán tàyèn háá yàn  
and since then we didn't see them again
mo m' an tayén háa yàn
mo máa anu ta- yén háa yàn
1PL NEG.PRF 3PL REP- see until here
pron pm pron mrph- v conj/prep n/adv
ecouterSanK
wón dé lé tágá.. ʔòʔówò a̋n nàtà nùn, háyí wó lè màà lɔ̀n, mó lè ꜜkáà lɔ̀ń .. ànù kó mò mà bútùn kó bóɲɛ̀ sɔ̀ɔ̀làmà fúgà tɔ̀ ꜜtígàn dè ###  
they would go.. no, they came back and you, you didn't kow about it, but us, we knew it, and the told us that firest the should be constructed a house on the plain
won dè lè tága.. òʔówò an nàta nùn, háyi wo lè m' a lɔ́n, mo lè ka a lɔ́n, anu kó mo ma bùtun, kó bóɲɛ̀ sɔ̀lama fúgà tɔ̀
wo -nu lè lè tága òʔóyè anu nà -ta nùn háyi wo lè máa a lɔ́n mo lè ka a lɔ́n anu kó mo ma bùtun kó bón -È lɔ̀ -la -ma fúga tɔ̀
that -PL FOC FOC go no 3PL come -PST.INTR RETR even that FOC NEG.PRF 3SG know 1PL FOC PST.TR 3SG know 3PL say 1PL 1PL first say house -ART stop -GER -PASS savanna in
pron/dtm -mrph prt prt v itj pron v -mrph dtm conj/prep pron/dtm prt pm pron v pron prt pm pron v pron quot pron pron adv quot n -mrph v -mrph -mrph n pp
ecouterSanK
kó mò là bóɲɛ̀ ísiɲè  
our house, a factory
kó mo la bóɲɛ̀ ísiɲè
kó mo la bón -È ísin -È
say 1PL POSS house -ART factory -ART
quot pron conn n -mrph n -mrph
ecouterSanK
kó á Kánkálábɛ́ máà kò Kànkàlàbɛ́ mánsáání dámúriláà ǎn dè kɔ̀tɛ̋ .. àn ì bóɲɛ̀ ꜜsɔ́ɔ́lá fúgà tɔ̀ dígán dè  
they said that it's not for Kankalabe, because the governors of Kankalabe take the money, and them they would build a house on the plain
kó Kánkalabɛ máa, kó Kánkalabɛ mànsáànu i dámurilaà, an dè kɔ̀tɛ́ɛ̀, an i bóɲɛ̀ sɔ̀la fúgà tɔ̀ dígan dè
kó Kánkalabɛ máa kó Kánkalabɛ mànsa -È -nu bi dámuri -laa -È anu lè kɔ̀tɛ́ɛ̀ anu i bón -È sɔ̀ -la fúga tɔ̀ dígan lè
say TOPON NEG.COP say TOPON chief -ART -PL be food -AG -ART 3PL FOC now 3PL be house -ART stop -GER savanna in towards FOC
quot n.prop cop quot n.prop n -mrph -mrph cop n -mrph -mrph pron prt adv/conj pron cop n -mrph v -mrph n pp pp prt
ecouterAlaK
à máá dérí  
it's unusual
a máa déri
a máa déri
3SG NEG.PRF get.accustomed
pron pm v
ecouterSanK
Kánkálábɛ́ sántírè là máá bì tùgún .. ómò fóo kó ꜜmó bátí mó tàdìyá  
It's not in the center of Kankalabe, all of us was happy
Kánkalabɛ sàntírè là máa bìi tugun, ómò lè fóo báti mo tadíya
Kánkalabɛ sàntíri là máa bìi tugun ómà lè főo báti mo tadíya
TOPON center LOC NEG.COP now again 1PL.INCL FOC UNIV PRF 1PL be_pleased
n.prop n pp cop n.loc dtm pron prt dtm pm pron v
ecouterSanK
jàkɛ fús .. tòòɲà máá  
But, it was not true
jàkɛ fűs, tòoɲa máa
jàkáà fűs tòoɲa máa
EXCLM nothing truth NEG.COP
itj pron n cop
ecouterSanK
wón dé lé tágátá nâ yàn sɛ́ttɔ́ɛ̀ fɛ̋  
it's them who arrived at the approach of the rainy season
won dè lè tágata nà yàn sɛ́ttɔɛ̀ fɛ̀
wo -nu lè lè tága -ta nà yàn sɛ́ttɔ -È fɛ̀
that -PL FOC FOC go -PST.INTR come here rainy_season -ART with
pron/dtm -mrph prt prt v -mrph v n/adv n -mrph pp
ecouterSanK
tàkù kólè, àn í wò ꜜsáálén <@@>  
the grains of gombo, they planted it
tàku kólè, an i wo sálen
tàku kólo -È anu bi wo sá -len
okra bone -ART 3PL be that lie -PC.STAT
n n -mrph pron cop pron/dtm v -mrph
ecouterSanK
súkkárè máyítálámá kɛ́ pɔ́ɔ́rɛ́ndɛ́nù mínnù tɔ̀ .. tàkù kólè  
the little plastic bags in which sugar is sold, the grains of gombo,
sùkkárè i máyìtalama pɔ̀ɔrɛndènu minnu tɔ̀, tàku kólè
sùkkári -È bi máyìta -la -ma pɔ̀ɔrɛ -nden -È -nu min -nu tɔ̀ tàku kólo -È
sugar -ART be sell -GER -PASS this plastic -DIM -ART -PL REL -PL in okra bone -ART
n -mrph cop v -mrph -mrph pron/dtm n -mrph -mrph -mrph pron/dtm -mrph pp n n -mrph
ecouterSanK
àn í wò sààlèn háá wó .. pɔ̀ɔ̀rɛ̀ndénì fààl'àn báá fìɓɛ̀lèn  
they put it there so that the bags were full and they tied it
an ni wo sálen háa wo pɔ̀ɔrɛndèn fálen, an bi a fíɓɛlen
anu ni wo lá -len háa wo pɔ̀ɔrɛ -nden -È -nu fá -len anu bi a fíɓɛ -len
3PL OPT that lie -PC.STAT until that plastic -DIM -ART -PL fill -PC.STAT 3PL be 3SG knot -PC.STAT
pron pm pron/dtm v -mrph conj/prep pron/dtm n -mrph -mrph -mrph v -mrph pron cop pron v -mrph
ecouterSanK
àn ì táálén ká tânbí Dìtén  
they went further that Ditinn
an táalen kà tànbi Dìten
anu tága -len kà tànbi Dìten
3PL go -PC.STAT INF pass TOPON
pron v -mrph pm v n.prop
ecouterSanK
ànì páárásítámól sàndèn  
they had bough paracetamol
an i páarasitamol sànden
anu bi páarasitamol sàn -nden
3PL be ETRG.FR buy -PC.STAT
pron cop n v -mrph
ecouterSanK
kártɔn kélen .. páarasetamol  
one box of paracetamol
kártɔn kélen, páarasitamol
kàrtɔ́n kélen párasitamol
box one ETRG.FR
n num n
ecouterSanK
à nín ɛ́... bùùlàbòrì básè  
and the medicine against diarrhea
a nin bɔ̀ɔlabóri básè
a nin bɔ̀ɔlabóri bási -È
3SG and diarrhea medicine -ART
pron conn n n -mrph
ecouterSanK
kɔ́npirimɛ gbɛ́ɛnù ꜜkɛ̂nù  
those white pills
kɔ́npirime gbɛ́ɛ̀nu kɛnu
kɔ́npirime gbɛ́ɛ -È -nu -nu
pill white -ART -PL this -PL
n adjAP -mrph -mrph pron/dtm -mrph
ecouterSanK
àn í wó sàndén .. àn nâàtà wò kártɔ́n fìlà ꜜlè fɛ̀ yàn  
they bought it came here with two boxes here
an i wo sànden, an nàta wo kártɔn fìla lè fɛ̀ yàn
anu bi wo sàn -nden anu nà -ta wo kàrtɔ́n fìla lè fɛ̀ yàn
3PL be that buy -PC.STAT 3PL come -PST.INTR that box two FOC with here
pron cop pron/dtm n -mrph pron v -mrph pron/dtm n num prt pp n/adv
ecouterSanK
tàkù kólè  
the grains of gombo
tàku kólè
tàku kólo -È
okra bone -ART
n n -mrph
ecouterSanK
án nâàtà ànù kó áwà jóóní kɔ̀tɛ̀ nɔ́n  
they came and said, now (jooni PUL 'now'), now
an nàta anu kó áwà jóoni kɔ̀tɛ́ɛ̀ nɔn
anu nà -ta anu kó áwà jóoni kɔ̀tɛ́ɛ̀ nɔn
3PL come -PST.INTR 3PL say well ETRG.PUL now but
pron v -mrph pron quot itj adv adv/conj itj
ecouterSanK
fúla káyè dóò lè mù nùn ꜜɲáátásóè là  
there was one young Fulbe, their boss
fúla káyè dóo lè mu nùn ɲáatasoè là
fúla kàyi -È dóo lè mu nùn ɲáatasoo -È là
Fulbe man -ART one FOC IDENT RETR boss -ART LOC
n n -mrph pron prt cop dtm n -mrph pp
ecouterSanK
a kó áwà jóoni kawen, susete on ari  
he said: (PUL) uncle, the association has come
a kó áwà jóoni kawen, susete on ari
a kó áwà jóoni kawen, susete on ari
3SG say well ETRG.PUL
pron quot itj adv
ecouterPenK
áwà  
yes
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
háray menen nodditi windaɓen fo yoɓe yaw  
PUL: now all those who are inscribed, we will call them and they should come
háray menen nodditi windaɓen fo yoɓe yaw
háray menen nodditi windaɓen fo yoɓe yaw
ecouterSanK
àlàjì Fóódénú ká hɔ́llítɛ́ mò là kó áwà mínnú ká ómò wíndɛ́ nùn, bátí nà kóyí ómò nì tàgà  
Alahi Foode informed us, he said that those who had inscribed us, have arrived and we should go
àláji Fóodenu ka hɔ́llitɛ mo là, kó, áwà minnu ka mo wíndɛ nùn, báti nà, koyi ómò ni tága
àláji Fóode -nu ka hɔ́llitɛ mo là kó áwà min -nu ka mo wíndɛ nùn báti nà koyi ómà ni tága
hajji NOM.M -PL PST.TR announce 1PL LOC say well REL -PL PST.TR 1PL write RETR PRF come it.should.be 1PL.INCL OPT go
n n.prop -mrph pm v pron pp quot itj pron/dtm -mrph pm pron v dtm pm v conj pron pm v
ecouterPenK
áwà, áwà  
yes, yes
áwà, áwà
áwà áwà
well well
itj itj
ecouterSanK
òmò kà ɲɔ́gɔ́n kɔ́ɔ yàn ma tágata  
We gathered together here and went
ómò ka ɲɔ́gɔn kɔ́ɔ yàn mo tágata
ómà ka ɲɔ́gɔn kɔ́ɔ yàn ma tága -ta
1PL.INCL PST.TR one_another back here 1PL go -PST.INTR
pron pm pron n n/adv pron v -mrph
ecouterPenK
héé  
he!
hée
hé
EXCL
itj
ecouterSanK
ànù kó Sánbá Júmá Kɛ́ytà, àn kò árá ndó .. ń nâàtà ǹ káá tàràn jàkà tàkù kólè lè <@@@>  
they said: Sanba Juma Keyta, [come there] (PUL), I came and saw that it was grains of gombo
an kó Sánba Júma Kɛ́yta, an kó: ara ndo, n nàta, n ka a tàran jàka tàku kólè lè
anu kó Sánba Júma Kɛ́yta anu kó ara ndo n nà -ta n ka a tàran jàkáà tàku kólo -È lè
3PL say NOM.M NOM.M NOM 3PL say ETRG.PUL ETRG.PUL 1SG come -PST.INTR 1SG PST.TR 3SG find EXCLM okra bone -ART FOC
pron quot n.prop n.prop n.prop pron quot v adv pron v -mrph pron pm pron v itj n n -mrph prt
ecouterSanK
ǹ téé fɛ̋nfɛ́n fɔ̀ ì yèn  
I don't say anything to you
n tée fɛ̋nfɛ́n fɔ́ i yèn
n tée fɛ̋nfɛ́n fɔ́ i yèn
1SG NEG.POT something say 2SG BNF
pron pm pron v pron pp
ecouterSanK
álá mú ómò bɛ̀nnà hɛ̀ɛ̀rà mà  
God save us
állà mu ómò bɛ̀nna hɛ́ɛra mà
állà mu ómà bɛ̀n -la hɛ́ɛra mà
God IDENT 1PL.INCL meet -GER happiness to
n cop pron v -mrph n pp
ecouterPenK
àmííní álla .. àmíínì  
Amen
àmíini állà, àmíini
àmíini állà àmíini
amen God amen
itj n itj
ecouterSanK
álá mú ómò bɛ̀nnà hɛ̀ɛ̀rà mà  
God save us
állà mu ómò bɛ̀nna hɛ́ɛra mà
állà mu ómà bɛ̀n -la hɛ́ɛra mà
God IDENT 1PL.INCL meet -GER happiness to
n cop pron v -mrph n pp
ecouterPenK
àmííni  
Amen
àmíini
àmíini
amen
itj
ecouterSanK
òmò mò là wálènú ... ómó í wálè máálá féw, kɔ̀nɔ̀, ómáà fɛ̀lɛ̀ ómò sí wálí kómìn  
our work, we should work, but we should also look at how we work
ómò la wálènu, ómò i wálè mála féw, kɔ̀nɔ, ómò a fɛ́lɛ, ómò i wáli kómìn
ómà la wáli -È -nu ómà bi wáli -È má -la féw kɔ̀nɔ ómà a fɛ́lɛ ómà bi wáli kómìn
1PL.INCL POSS work -ART -PL 1PL.INCL be work -ART do -GER at.all but 1PL.INCL 3SG watch 1PL.INCL be work how
pron conn n -mrph -mrph pron cop n -mrph v -mrph itj conj pron pron v pron cop v adv
ecouterSanK
hárà à máa máwálè, sònja wálè tún dè là  
Shouldn't he (God) make it so that the work be always painful
hára a máa máa wálè, sònja wálè tún dè là
háray a máa máa wáli -È sònja wálu -È tún lè là
so 3SG NEG.PRF NEG.COP work -ART difficulty big -ART only FOC LOC
conj pron pm cop v -mrph n adjAP -mrph prt prt pp
ecouterPenK
sì à máá mò dɛ̀ɛ̀màn..  
if he doesn't help us..
sì a máa mo dɛ̀ɛman..
sì a máa mo dɛ̀ɛman
if 3SG NEG.PRF 1PL help
conj pron pm pron v
ecouterSanK
í jùséè gbàndìlén .. i.. i.. ì bóló bélé kìmàlén ì kɔ́ɔ́ bélé kìmàlén, ì bélé dámú kɛ́ndɛ́ dámúlá  
your heart is worm, your hands aren't cool, your back isn't cool, you don't eat well
i jùséè gbàndilen, i bólo béle kìmalen, i kɔ́ɔ béle kìmalen, i béle dámu kɛ́ndɛ dámula
i jùsu -È gbàndi -len i bólo béle kìma -len i kɔ́ɔ béle kìma -len i béle dámu kɛ́ndɛ dámu -la
2SG heart -ART warm -PC.STAT 2SG arm COP.NEG become.wet -PC.STAT 2SG back COP.NEG become.wet -PC.STAT 2SG COP.NEG eat right eat -GER
pron n -mrph adjAP -mrph pron n/pp cop v -mrph pron n cop v -mrph pron cop v adjAP v -mrph
ecouterPenK
féw few few nɔn  
it's true
féw féw féw nɔn
féw féw féw nɔn
at.all at.all at.all but
itj itj itj itj
ecouterSanK
àn ní mô dɛ̀ɛ̀màn  
they should help us
an ni mo dɛ̀ɛman
anu ni mo dɛ̀ɛman
3PL OPT 1PL help
pron pm pron v
ecouterSanK
sànù sí gàsɛ́ mó dɛ̀ɛ̀mánná  
if they can help us,
sì an si gàsɛ mo dɛ̀ɛmanna
sì anu si gàsɛ mo dɛ̀ɛman -la
if 3PL POT be.possible 1PL help -GER
conj pron pm v pron v -mrph
ecouterSanK
ì kó.. pòrtéènù Fàrànsì bí kɛ̀ɛ̀ .. Rómàn ꜜmín nààtìlá tàmáatè Rómáɲɛ̀ .. àn ní wò nààtì mà yèn àn ní wò nààtì  
like that what the white people bring, the tomatoes they should bring it to us
i kó pòrtéènu Fàransi bi Róman min nàatila tàmáatè, Rómaɲɛ̀, an ni wo nàati ma yen, an ni wo nàati
i kó pòrto -È -nu Fàransí bi Róman -È min nàati -la tàmáati -È Róman -È anu ni wo nàati ma ye -nu anu ni wo nàati
2SG say white.man -ART -PL France be this ETRG.FR -ART REL bring -GER tomato -ART ETRG.FR -ART 3PL OPT that bring 1PL TRUTH.FOC -PL 3PL OPT that bring
pron quot n -mrph -mrph n.loc cop pron/dtm n -mrph pron/dtm v -mrph n -mrph n -mrph pron pm pron/dtm v pron prt -mrph pron pm pron/dtm v
ecouterSanK
kóó nɔ́n bélé gòyì ꜜsábú bélè ꜜmín mà  
there isn't anything in the world that doesn't have its reason
kóo nɔn béle gòyi sábu béle min mà
kóo nɔn béle gòyi sábu béle min mà
thing but COP.NEG DISC mediator COP.NEG REL to
n itj cop prt n cop pron/dtm pp
ecouterPenK
à béle̋  
it doesn't exist
a béle
a béle
3SG COP.NEG
pron cop
ecouterSanK
kóo bélè sábú bélè ꜜmín mà  
there doesn't exist a thing which is without reason
kóo béle sábu béle min mà
kóo béle sábu béle min mà
thing COP.NEG mediator COP.NEG REL to
n cop n cop pron/dtm pp
ecouterSanK
kɛ déndè dénmúsè ꜜmín bá sɔ̀lèn yǎn ... à bátí sàn náànè lè kɛ̀ háá à tágálá sàn.. fáyida, táɲɛ̀ tɔ̀ àn í yàn dôòmɛ̀là àn báánù màtàgàmànnà  
this girl, who is sitting here, she has been coming here for four months, she has been walking for ten years, she has been coming here, she has been walking around
déndè dénmusè min bi a sɔ̀len yàn, a báti sàn náanè lè kɛ́ háa a tágala sàn, fáyida, táɲɛ̀ tɔ̀ an ni yà dóomɛla, an bi an matágamanna
dénden -È dénmusu -È min bi a lɔ̀ -len yàn a báti sàn náani -È lè kɛ́ háa a tága -la sàn fáyida tán -È tɔ̀ anu ni yàn dóomɛ -la anu bi anu matágaman -la
this child -ART girl -ART REL be 3SG stop -PC.STAT here 3SG PRF year four -ART FOC do until 3SG go -GER year almost ten -ART in 3PL OPT here parasitize -GER 3PL be 3PL walk -GER
pron/dtm n -mrph n -mrph pron/dtm cop pron v -mrph n/adv pron pm n num -mrph prt v conj/prep pron v -mrph n itj num -mrph pp pron pm n/adv v -mrph pron cop pron v -mrph
ecouterPenK
áwà, á mòòdì  
okay, will
áwà, a moodi
áwà a moodi
well 3SG ETRG.PUL
itj pron itj
ecouterSanK
àwà àn náánù hàkkílí tó  
She should pay attention
áwà an n' anu hàkkíli tó
áwà anu nin anu hàkkíli tó
well 3PL and 3PL intelligence leave
itj pron conn pron n v
ecouterPenK
áwà  
okay
áwà
áwà
well
itj
ecouterSanK
àwà àn náánù hàkkílí tóó mò lá kɛ̀ yɛ̀wtɛ́rɛ̀nù kò  
áwà an n' anu hàkkíli tó mo la yɛ̀wtɛ́rɛ̀nu kò
áwà anu nin anu hàkkíli tó mo la yɛ̀wtɛ́rɛ -È -nu főo
well 3PL and 3PL intelligence leave 1PL POSS this discussion -ART -PL UNIV
itj pron conn pron n v pron conn pron/dtm n -mrph -mrph dtm
ecouterSanK
àn nì ʔómò tádɛ̀ɛ̀màn <àn ní mò dɛ̀ɛ̀maǹ> àn nì ómò tádɛ̀ɛman  
She should help us, she should help us
an ni ómò tadɛ̀ɛman, an ni mo tadɛ̀ɛman,
anu ni ómà tadɛ̀ɛman anu ni mo tadɛ̀ɛman
3PL OPT 1PL.INCL help 3PL OPT 1PL help
pron pm pron v pron pm pron v
ecouterSanK
àn ní ómò tádɛ̀ɛ̀màn  
she should help us
an ni ómò tadɛ̀ɛman
anu ni ómà tadɛ̀ɛman
3PL OPT 1PL.INCL help
pron pm pron v
ecouterSanK
fɔ̀nìyáà mîn ꜜbóómó lá kɛ́ dùgéè tɔ̀ bì  
the lies that are here in our country
fòniyáà min bi ómò la dùgéè tɔ̀ bì
fòniyá min bi ómà la dùgu -È tɔ̀ bìi
lie REL be 1PL.INCL POSS this soil -ART in now
n pron/dtm cop pron conn pron/dtm n -mrph pp n.loc
ecouterSanK
héé fɔ̀nìyáà mîn ꜜbóómó lá kɛ́ dùgéè tɔ̀ bì  
the lies that are here in our country
hé fòniyáà min bi ómò la dùgéè tɔ̀ bì
hé fòniyá min bi ómà la dùgu -È tɔ̀ bìi
EXCL lie REL be 1PL.INCL POSS this soil -ART in now
itj n pron/dtm cop pron conn pron/dtm n -mrph pp n.loc
ecouterSanK
kò állà mù mò kìsìlà dònéènù, tòòɲà fɔ́ bélé  
God should preserve us from these evils, there's no saying of truth
koyi állà mu mo kísila a dònéènu, tòoɲa fɔ́ béle
koyi állà mu mo kísi -la a dòni -È -nu tòoɲa fɔ́ béle
it.should.be God IDENT 1PL save.oneself -GER 3SG load -ART -PL truth say COP.NEG
conj n cop pron v -mrph pron n -mrph -mrph n v cop
ecouterPenK
àmííní álla̋  
Amen
àmíini állà
àmíini állà
amen God
itj n
ecouterSanK
tòòɲà fɔ̀ bélé  
there's no saying of truth
tòoɲa fɔ́ béle
tòoɲa fɔ́ béle
truth say COP.NEG
n v cop
ecouterSanK
ì mání mí yèn wó à bì kúmálá ì yèn ꜜdè, fí á dóè dàmù kómìn  
whoever you see, he would talk with you about how to eat somebody
i máni min yén wó a i kúmala i yèn dè, fí a dóè dámu kómìn
i máni min yén wő a bi kúma -la i yèn lè fí a do -È dámu kómìn
2SG COND REL see UNIV 3SG be speak -GER 2SG BNF FOC to 3SG INDEF -ART eat how
pron pm pron/dtm v dtm pron cop v -mrph pron pp prt conj/prep pron dtm -mrph v adv
ecouterSanK
à sì dóè kújínɛ́ kómìn  
how he could trick somebody on money
a si dóè kújinɛ kómìn
a si do -È kújinɛ kómìn
3SG POT INDEF -ART ETRG.PUL
pron pm dtm -mrph v
ecouterPenK
ì táà lɔ̀n nɔ́n pòrtéènù ꜜháájú máá wó  
you know, the white people, its not their problem
i ti a lɔ́n nɔn, pòrtéènu háaju máa wo
i báti a lɔ́n nɔn pòrto -È -nu háaju máa wo
2SG PRF 3SG know but white.man -ART -PL ceremony NEG.COP that
pron pm pron v itj n -mrph -mrph n cop pron/dtm
ecouterSanK
ò táà mɔ̀ɛ̀?  
Do you understand?
o ti a mɛ́n?
o báti a mɛ́n
2PL PRF 3SG hear
pron pm pron v
ecouterPenK
án dè nɔ́n háájú máá wò jànfà bélé pòrtéè bàtà féw  
it is not their problem, they don't have cheating
an dè nɔn háaju máa wo, jànfa béle pòrtéè bàta féw
anu lè nɔn háaju máa wo jànfa béle pòrto -È bàta féw
3PL FOC but ceremony NEG.COP that treachery COP.NEG white.man -ART at at.all
pron prt itj n pm pron/dtm n cop n -mrph n/pp itj
ecouterSanK
kɛ̌ mànsáà bátí fɔ́kkítɛ́ kómìn nà, kà ## mànsáà fókkítɛ́lén .. ɛ̀.. dɛ́mɔ́krásí lé ládònná dùgéè tɔ̀  
since the president has started.. he has started to bring the demokracy in the country
mànsáà báti fòkkitɛ kómìn nà, kà... mànsáà fòkkitɛlen, dɛ́mɔkrasi lè ladònna dùgéè tɔ̀
mànsa -È báti fòkkitɛ kómìn nà kà mànsa -È fòkkitɛ -len dɛ́mɔkrasi lè la- dòn -la dùgu -È tɔ̀
this chief -ART PRF leave how LOC INF chief -ART leave -PC.STAT ETRG.FR FOC CAUS- enter -GER soil -ART in
pron/dtm n -mrph pm v adv pp pm n -mrph v -mrph n prt mrph- v -mrph n -mrph pp
ecouterSanK
mɔ̀kálá náá fɔ̀ míǹ báà yèn .. mɔ̀kála n' a fɔ́ɔ ʔárá.. jàmáà táɲɛ̀ .. kàà lɔ́n jàmáà tàɲɛ́ɛ̀ lè kɛ̀ dóó kání jàmáà tàɲɛ́ɛ̀ màgá ... wó gɛ̀rɛ́ɛ̀ lè mù kɛ̀  
So that everyone says what he wants and everyone says that the property of people.. to know that it belongs to people, so that nobody would take it, this is the struggle
mɔ̀kála ni a fɔ́ min bi a yèn, mɔ̀kála n' a fɔ́ jàmáà táɲɛ̀, kà a lɔ́n jàmáà táɲɛ̀ lè kɛ, dóo káni jàmáà táɲɛ̀ màga, wo gɛ̀rɛ́ɛ̀ lè mu
mɔ̀kála ni a fɔ́ min bi a yèn mɔ̀kála nin a fɔ́ jàma -È tán -È kà a lɔ́n jàma -È tán -È lè dóo káni jàma -È tán -È màga wo gɛ̀rɛ -È lè mu
everyone OPT 3SG say REL be 3SG BNF everyone and 3SG say people -ART property -ART INF 3SG know people -ART property -ART FOC this one IMP.NEG people -ART property -ART touch that strife -ART FOC IDENT this
pron pm pron v pron/dtm cop pron pp pron conn pron v n -mrph n -mrph pm pron v n -mrph n -mrph prt pron/dtm pron pm n -mrph n -mrph v pron/dtm n -mrph prt cop pron/dtm
ecouterSanK
ànù bélé sɔ̀nnà dùgéè nì kìmà  
they don't want that the land stays peacefully (lit. "so that it cools")
anu béle sɔ̀nna dùgéè ni kìma
anu béle sɔ̀n -la dùgu -È ni kíma
3PL COP.NEG agree -GER soil -ART OPT cold
pron cop v -mrph n -mrph pm n
ecouterPenK
àn bélé sɔ̀nnà  
they don't want it
an béle sɔ̀nna
anu béle sɔ̀n -la
3PL COP.NEG agree -GER
pron cop v -mrph
ecouterSanK
kɔ̀nɔ̀ ɗún állà mù tòòɲáà dònnà tùn ɲáa tɔ̀  
should God leave us with the truth
kɔ̀nɔ állà mu tòoɲáà dònna tún ɲáa tɔ̀
kɔ̀nɔ állà mu tòoɲa -È dòn -la tún ɲáa tɔ̀
but God IDENT truth -ART enter -GER only eye in
conj n cop n -mrph v -mrph prt n pp
ecouterPenK
àmíini  
Amen
àmíini
àmíini
amen
itj
ecouterSanK
hàrày tìgìtìgéè .. ómò kùsán dànná yàn bí ... háá wáttí tùgùn  
and now, we can stop here today, until the next time
háray tígitigè, ómò kùsan dànna yàn bì, háa wátti tugun
háray tígitigi -È ómà kùsan dàn -la yàn bìi háa wátti tugun
so exactly -ART 1PL.INCL able stop -GER here now until time again
conj dtm/adv -mrph pron adjP v -mrph n/adv n.loc conj/prep n dtm
ecouterSanK
álla mánà mùùyè tùgùn sáayè mìn tɔ̋  
in the time when God wills
állà mán' a múuyɛ tugun, sáayè min tɔ̀
állà máni a múuyɛ tugun sáayi -È min tɔ̀
God COND 3SG wish again time -ART REL in
n pm pron v dtm n -mrph pron/dtm pp
ecouterPenK
tɛ̀ntɛ̀ní nɔ̀n á lè mín nààlén, háráy má í má tádìyàlén à yèn kóóbèn, álà máà kɔ́lá sèê nín kɛ́ndɛ́yà tɔ̀  
Especially that she has come, we are so happy about it, should God give her long life and health
tɛ̀ntɛní nɔn a lè min nàlen, háray ma i ma tadíyalen a yèn kóobèn, állà m' a kɔ́la sìi nin kɛ́ndɛya tɔ̀
tɛ̀ntɛní nɔn a lè min nà -len háray ma bi ma tadíya -len a yèn kóobèn állà mu a kɔ́ -la sìi nin kɛ́ndɛya tɔ̀
especially but 3SG FOC REL come -PC.STAT so 1PL be 1PL be_pleased -PC.STAT 3SG BNF much God IDENT 3SG give -GER life and be.fulfilled in
adv itj pron prt pron/dtm v -mrph conj pron cop pron v -mrph pron pp n/adv n cop pron v -mrph n conn v pp
ecouterSanK
àwà hárày wò ɲɔ́ lè béngúré ɛ̀ɛ̀ Pɛ́ndá Kámárá,  
this here is my family. Penda Kamara..
áwà háray wo ɲɔ́ɔ lè béngurè, Pɛ̀nda Kámara,
áwà háray wo ɲɔ́ɔ lè béngure Pɛ̀nda Kámara
well so that there FOC family NOM.F NOM.CL
itj conj pron/dtm n/adv prt n n.prop n.prop
ecouterSanK
ń tààtà káyè sàrsán Kàlé, ànsen kɔ́nbataɲɛ̀ mín wálítá nùn .. ándósín  
my elder brother sergeant Kale, old soldier who worked in IndoChina
n tàata káyè sàrsan Kàle, ánsenkɔnbataɲɛ̀ min wálita nùn, ándosin
n tàata kàyi -È sàrsan Kàle ánsenkɔnbatan -È min wáli -ta nùn ándosin
1SG elder man -ART sergeant NOM.M veteran -ART REL work -PST.INTR RETR ETRG.FR
pron n n -mrph n n.prop n -mrph pron/dtm v -mrph dtm n
ecouterSanK
ándósíǹ pòrtéènù tùmáà, sársán Kálè Bàldè  
in Indo-China, in the time of colonizers, Sarsan Kale Balde
ándosin, pòrtéènu tùmáà, sàrsan Kàle Bàlde
ándosin pòrto -È -nu tùma -È sàrsan Kàle Bàlde
ETRG.FR white.man -ART -PL time -ART sergeant NOM.M NOM.CL
n n -mrph -mrph n -mrph n n.prop n.prop
ecouterSanK
wò là dènbàyà lè kɛ̀ɛ́ ... Pɛ̀ndá Kámárá  
this is your family, Penda Kamara
wo la dénbaya lè Pɛ̀nda Kámara
wo la dénba -ya lè Pɛ̀nda Kámara
2PL POSS brest-feeding -ABST FOC this NOM.F NOM.CL
pron conn adjAP -mrph prt pron/dtm n.prop n.prop
ecouterSanK
à nín Álárbá... <Kánté> Kánté  
and Alarba Kante
a nin Álarba Kánte
a nin Álarba Kánte
3SG and NOM.F NOM.CL
pron conn n.prop n.prop
ecouterSanK
Àlárbá Kànte̋, nùmù íwdè lè nùméè llè mù <@>  
Alarba Kante she is of smith's origin (iwdi PUL 'origin'), it's the smiths
Álarba Kánte, nùmu íwdè lè, nùméè lè lè mu
Álarba Kánte nùmu íwdi -È lè nùmu -È -nu lè lè mu
NOM.F NOM.CL smith ETRG.PUL -ART FOC smith -ART -PL FOC FOC IDENT
n.prop n.prop n n -mrph prt n -mrph -mrph prt prt cop
ecouterSanK
án dè tùgùn ꜜán dè lè tàràntàmá .. káàmìn tɔ̀gɔ́ Wéèndù ànú bâàbànù  
as for her, she was found in a place called Weendu, where her parents are
an dè tugun, an dè lè tàrantama, káamìn tɔ́gɔ Wèendu, anu bàabanu
anu lè tugun anu lè lè tàran -ta -ma káamìn tɔ́gɔ Wèendu anu bàaba -nu
3PL FOC again 3PL FOC FOC find -PST.INTR -PASS where name TOPON 3PL father -PL
pron prt dtm pron prt prt v -mrph -mrph adv n n.prop pron n -mrph
ecouterPenK
ǎn dè lè kére ꜜdáála̋ .. àn sì wálè mà mín nà  
they make hoes, with which they work
an dè lè kérè dála, an si wáli má min nà
anu lè lè kéri -È dá -la anu si wáli má min là
3PL FOC FOC hoe -ART make -GER 3PL POT work do REL LOC
pron prt prt n -mrph v -mrph pron pm v pron/dtm pp
ecouterSanK
ǎn dè lè kére ꜜdáála̋ .. àn ì wálè mà mín nà  
they make hoes, with which they work
an dè lè kérè dála, an si wáli má min nà
anu lè lè kéri -È dá -la anu si wáli má min là
3PL FOC FOC hoe -ART make -GER 3PL POT work do REL LOC
pron prt prt n -mrph v -mrph pron pm v pron/dtm pp
ecouterSanK
mǒ lê tígítígè bí yàn káàmìn wànà Sánbá Júmá Kɛ́ytá lè Kɛ́ytànú .. sànàkúènù mú .. Kántèn dè là mó lè nɔ́n sànàkúènù sìyàtá gòyì  
and me here I am Sanba Juma Keyta, For the Keyta the jokin kins are Kante, but there are lot of joking kins
mo lè tígitigè bi yàn káamìn, wàna Sánba Júma Kɛ́yta.. Kɛ́ytanu sànakúènu mu Kánten dè là, mo lè nɔn sànakúènu síyata gòyi
mo lè tígitigi -È bi yàn káamìn wàna Sánba Júma Kɛ́yta Kɛ́yta -nu sànakú -nu mu Kánte -nu lè là mo lè nɔn sànakú -nu síya -ta gòyi
1PL FOC exactly -ART be here where for.example NOM.M NOM.M NOM NOM -PL joking.kin -PL IDENT NOM.CL -PL FOC LOC 1PL FOC but joking.kin -PL be_numerous -PST.INTR DISC
pron prt dtm/adv -mrph cop n/adv adv conj n.prop n.prop n.prop n.prop -mrph n -mrph cop n.prop -mrph prt pp pron prt itj n -mrph v -mrph prt
ecouterSanK
àwà hára̋y ... ànù kó án bátàn tàdíyà kóòbèn ... ómò là kɛ́ɛ̀ ɛ́mísyɔ́ɲɛ̀ là sàgúmà káá  
and she said that she is very happy about our discussion this morning
áwà háray, anu kó, an báti an tadíya kóobèn, ómò la ɛ́misyɔɲɛ̀ là sàguma káa
áwà háray anu kó anu báti anu tadíya kóobèn ómà la ɛ́misyɔn -È là sàguma káa
well so 3PL say 3PL PRF 3PL be_pleased much 1PL.INCL POSS this programm -ART LOC morning this.way
itj conj pron quot pron pm pron v n/adv pron conn pron/dtm n -mrph pp n.loc pp
ecouterSanK
háray állá mú mó kɔ́ɔ́lá sèê nín kɛ́ndɛ́yà tɔ̀  
Should God give us long life and health
háray állà mu mo kɔ́ɔla sèê nin kɛ́ndɛya tɔ̀
háray állà mu mo kɔ́ɔ -la sìi nin kɛ́ndɛya tɔ̀
so God IDENT 1PL back -GER life and be.fulfilled in
conj n cop pron n -mrph n conn v pp
ecouterSanK
kà ómò yìta ɲɔ́gɔ̀n nà tùgún  
in order to present you to each other
kà ómò yìta ɲɔ́gɔn nà tugun
kà ómà yìta ɲɔ́gɔn nà tugun
INF 1PL.INCL show one_another LOC again
pm pron v pron pp dtm
ecouterPenK
àmíina  
Amen
àmíina
àmíini
amen
itj
ecouterSanK
mín fɛ́lɛ́ wééɓílá yàn kò  
that what is better than here
min fɛ́lɛ wéeɓila yàn kò
min fɛ́lɛ wéeɓi -la yàn kò
REL watch ETRG.PUL -GER here behind
pron/dtm v v -mrph n/adv pp
ecouterSanK
kà ì àrsíkɛ̀ fùle̋n .. kà kàtá làkìti̋ .. kà ì kɔ́ ì lá kìnáànù bárikè tɔ̀  
so the he gives you good fortune, keep away the misfortune and give you the blessing of you parents
kà i àrsíkɛ̀ fúlen, kà kàta lakìti, kà i kɔ́ i la kìnáànu bárikè tɔ̀
kà i àrsíkɛ -È fúlen kà kà -ta la- kìti kà i kɔ́ i la kìna -È -nu báriki -È tɔ̀
INF 2SG luck -ART get.untied INF INF -PST.INTR CAUS- tie INF 2SG give 2SG POSS old.man -ART -PL blessing -ART in
pm pron n -mrph v pm pm -mrph mrph- v pm pron v pron conn n -mrph -mrph n/pp -mrph pp
ecouterSanK
háray wo lè i búutɔ ɲɔ́ɔ yɔ dénmusè  
that what we have to say
háray wo lè i búutɔ ɲɔ́ɔ dénmusè
háray wo lè i búutɔ ɲɔ́ɔ dénmusè